D Vitamini Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?
Beslenme ya da güneş ışığı ile yeterince D vitamini alınmaması ya da D vitamini emilimi ya da kullanımındaki bozukluklar D vitamini eksikliğine yol açabilir.1 Kemik ağrıları, kas zayıflığı, yorgunluk, ruh halindeki değişiklikler D vitamini eksikliği sonuçları arasında yer alır. 2 Bunlara ek olarak D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar şunlardır:
Solunum Hastalıkları
D vitamini, bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olarak vücudun enfeksiyonlarla mücadelesini destekleyebilir. Bağışıklık hücrelerinde D vitamini reseptörleri bulunur ve bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirmesine yardımcı olur. Grip, nezle, zatürre, bronşit gibi hastalıklara yakalanma riski D vitamini eksikliğinde daha sık görülebilir.2
Osteoporoz
D vitaminin en çok bilinen görevlerinden biri iskelet sağlığını korumaktır. D vitamini kalsiyumun böbreklerden geri emilimini sağlayarak kemiklerin ihtiyaç duyduğu kalsiyum miktarının karşılanmasına yardımcı olur. D vitamini seviyesindeki düşme kemiklerdeki kalsiyum depolarının azalmasına yol açarak kırık riskini artırır. Kemiklerin zayıflaması ve yumuşaması sonucu oluşan kemik kırıkları ile karakterize osteoporoz D vitamini eksikliği hastalıkları arasında yer alır.2
Depresyon
D vitaminin bir diğer adı güneş ışığı vitaminidir. Güneş ışığının ruh hali üzerindeki olumlu etkileri göz önüne alındığında güneş ışığı yetersizliğine bağlı D vitamini seviyelerindeki düşmenin depresyon ile ilişkili olduğu söylenebilir. D vitamini eksikliğinde boşluk ve umutsuzluk hissi, sinirlilik, yorgunluk, iştah azalmaları, intihar düşünceleri gibi depresyon belirtileri gözlenebilir.2
Demans
Yapılan araştırmalarda yaşlı yetişkinlerde orta ve şiddetli D vitamini eksikliğinin Alzheimer dâhil olmak üzere bazı demans türlerine yakalanma riskini artırdığı gösterilmiştir.2
Diyabet
D vitamini, insülin hormonu eksikliği ya da vücut tarafından kullanımındaki bozulmalardan kaynaklı diyabet hastalığı üzerinde de etkilidir. Bu etkisi insülin metabolizmasında oynadığı rolden kaynaklı olabilir. D vitamini eksikliği insülin sentezleyen hücreler de dâhil olmak üzere vücuttaki pek çok hücresel sürecin hasar görmesine ve diyabet gibi kronik hastalıklara yakalama riskinde artışa neden olabilir.2
Kanser
D vitamini eksikliğinin erkeklerde prostat kadınlarda ise meme kanserine yakalanma riskini artırdığına dair çalışmalar mevcuttur. D vitamini eksikliği ile kanser arasında bir ilişki olduğu kanıtlansa da kesin bir sonuç için daha çok insan çalışmasına ihtiyaç vardır.
Kalp Hastalıkları
D vitamini ile ilgili yapılan çalışmalar, bu vitaminden yetersiz beslenenlerde bir başka deyişle Kanda düşük D vitamini düzeylerinin ateroskleroz, yüksek tansiyon ve felç gibi kalp hastalıklarına yakalanma riskinin yüksek olduğunu göstermiştir.2
D Vitamini Eksikliği Tansiyon Düşüklüğü Yapar mı?
D vitamini ile kan basıncı arasındaki ilişki hakkında yapılan çalışmalar net bir sonuç vermese düşük d vitamini seviyelerinin kan basıncını düşürdüğü söylenemez. D vitamini, antioksidan bir bileşendir ve vücuttaki toksin bileşenlerin dışarıya atılmasında önemli rol oynar. Yetersizliğinde kan toksin maddelerden dolayı koyulaşabilir. Aynı zamanda bazı vücut kimyasallarının kan basıncı kontrolü üzerindeki etkilerine yardımcı olabilir. Bunlara ek olarak D vitamini kan damarlarının iç yüzeyinin esnek tutulmasını ve sağlıklarının korunmasını destekler. D vitamini yetersizliğinde kan damarları sertleşir ve kan akışı zorlaşır. Kan akışındaki bu zorlanma kan basıncını artırarak tansiyonun yükselmesine neden olabilir.3
Çocuklarda D Vitamini Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?
Doğumdan itibaren yaşamın sonuna kadar hayat boyu insan vücudunun D vitaminine ihtiyacı vardır. D vitamini, vücudun kalsiyum ve fosfor seviyelerinin korunmasına yardımcı olur, bağışıklık hücrelerinin gelişimini destekler, kemik mineralizasyonunu ve inflamatuar protein üretiminin düzenlenmesine katkıda bulunur. Özellikle bebeklik ve çocukluk döneminde iskelet sisteminin büyümesi ve gelişimi için oldukça önemlidir. 2 yaşına kadar bebekler genellikle daha az güneş ışığına maruz kaldığı için d vitamini yetersizliği görülme oranı yüksektir. Ayrıca sadece anne sütü ile beslenen ve D vitamini takviyesi almayan bebeklerde D vitamini eksikliği yaşanır.4 Çocuklarda D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar şunlardır:
- Vücutta kalsiyum seviyesindeki azalmaya bağlı nöbetler,
- Büyüme geriliği,
- Sinirlilik ve aşırı yorgunluk,
- Kas güçsüzlüğü
- Solunum yolu enfeksiyonları.
Bunlara ek olarak Aşırı D vitamini eksikliği raşitizm adı verilen bir kemik hastalığına yol açabilir. Raşitizm, büyüme anormallikleri ve eklem deformiteleri ile karakterize bir kemik hastalığıdır. Genellikle 6 ay ile 23 ay arasındaki bebekleri, küçük çocukları ve 12-15 yaş arası ergenleri etkiler. Çocuklarda D vitamini eksikliği hastalığı olarak kabul edilen raşitizm, epifiz plaklarının kapanmasından önce kemiklerin mineralizasyonunda kusurlar ya da kemiklerde kalsiyum birikmesi şeklinde tanımlanabilir. Epifiz plakları, büyüme plakları olarak bilinen ve çocuklar ile gençlerin uzun kemiklerinin uçlarında bulunan kıkırdak bölümlerdir. Bu bölmeler, D vitamini eksikliğinde anormal şekil alır ve yürüme bozukluğu, hareket etmede zorlanma, şekil bozuklukları gibi ciddi sağlık problemlerine neden olabilir.
D vitamini eksikliği tedavi edilmediğinde daha büyük yaşlarda yani ergenlikte raşitizme ek olarak osteomalaziye yol açabilir. D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar arasında yer alan osteomalazi, raşitizmden farklı olarak büyüme plaklarının kapanmasından sonra ortaya çıkan kemiklerin yumuşamasıdır.4
D Vitamini Eksikliği Hangi Cilt Hastalıklarına Yol Açabilir?
D vitamini, cilt hücreleri tarafından güneş aracılığıyla sentezlenir. Bu durum D vitaminin sentezlenmesi, metabolizması ve aktivitesi için cilt ile bütünleştiğinin göstergesidir. Ciltte hücresel çoğalma, farklılaşma cilt bariyerinin korunmasından cildin bağışıklık fonksiyonlarına kadar birçok fizyolojik sürece dahildir. Bu bağlamda D vitamini eksikliği cilt hastalıkları ve ciltte hasarlara yol açabilir. Özellikle sedef hastalığı ve atopik dermatit hastalıklarının d vitamini eksikliğine bağlı olarak geliştiği söylenebilir. Bu hastalıkların tedavisinde D vitamini takviyelerin olumlu etkileri söz konusudur.5 6
D vitamini anti inflamatuar bir bileşendir. Düşük D vitamini seviyelerinde vücuttaki iltihaplanma oranı ve buna bağlı olarak sivilce, egzama, döküntü gibi cilt rahatsızlıkları artar. Ayrıca cilt canlılığını kaybedebilir ve kuruyabilir. Pembemsi kırmızı şişlikler ile karakterize kurdeşen hastalığı da D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar arasındadır. Çoğunlukla yüzde olmak üzere cilt yüzeyinde koyu lekelerle karakterize melazma, bir çeşit hiperpigmentasyondur. Güneşe maruz kalmanın bir sonucu olarak düşünülse de vücuttaki hormonsal değişiklikler de melazmaya neden olabilir. Rahatsızlık verici bir cilt hastalığı olan melazmada, kanda D vitamini seviyelerinin düşük olduğu belirtilmiştir. D vitamini eksikliği ile melazma arasında bir ilişki olduğuna dair çalışmalar bulunsa da çalışmalar yetersizdir ve daha çok araştırmaya ihtiyaç vardır.5 6
Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
