Antosiyanin Nedir?
Bitkiler tüm zamanlar boyunca sağlığı iyileştirici etkiler ile ilişkilendirilmiş ve hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Bitkilerin nasıl sağlığı iyileştirici etkilerinin bulunduğunu açıklamada antosiyanin ve flavonoid grubu iyi bir etkendir (2). Flavonoidler bitkilerin meyve, çiçek gibi tüm kısımlarında bulunabilen sağlığa faydaları bulunan bir grup antioksidandır. Antosiyaninler, flavonoid ailesine ait suda çözünebilen renkli pigmentlerdir (1,2,3). Kırmızı, mor, mavi renkli meyve ve sebzelerde bulunur. Renkli olmaları dolayısıyla doğal gıda boyası olarak kullanılmışlardır (3). Bitkinin içeriğindeki antosiyanin miktarı pH, ışık, sıcaklığa bağlı olarak değişiklik gösterebilir (3).
Antosiyaninler güçlü bir antioksidan olarak bilinir. C vitamini, E vitamini, selenyum ve beta karoten de antioksidanlar arasındadır. Antioksidanlar vücut için oldukça faydalıdır. Gün içerisinde tüketilen besinlerin sindirimi sonucunda, güneş ışınları veya zararlı kimyasallara maruz kalma sonucunda vücutta serbest radikal denilen bileşikler oluşur. Bu bileşikler vücut içerisinde dolaşırlar ve hücrelerin zarar görmesine neden olabilir. Antioksidanlar ise vücutta çeşitli nedenlerle oluşmuş olan bu serbest radikallerin temizlenmesinde rol oynar. Bu şekilde hücre hasarı sonucunda görülen kanser hastalığının meydana gelme riskini azaltabilir (2,3). Antioksidanlar hakkında bilgi almak ve antioksidan faydaları nelerdir öğrenmek için ilgili yazımızı da okuyabilirsiniz.
Antosiyanin Ne İşe Yarar?
Birçok bitkinin çiçek ve meyvelerinde yaygın olarak bulunan antosiyanin yaygın kullanım alanlarına sahiptir. Renkli pigmentte olması ile gıda boyası sektöründe oldukça sık tercih edilmektedir. Antosiyanin faydaları ve içeriği sayesinde de bazı hastalıkların tedavisinde veya sağlığı güçlendirici amacıyla da kullanılmaktadır (2,3). Sağlıklı beslenme konusunda önemli bir yeri bulunan antosiyaninin faydaları şu şekilde özetlenebilir:
Kalp Hastalığı Riskini Azaltabilir
Antosiyaninlerin kalp sağlığına çeşitli yollarla faydası bulunur. Özellikle kan basıncının düzenlenmesinde rol alan antosiyaninler kan basıncının yükselmesini engelleyebilir (1). Damarların içinde plak birikmesi ile oluşan hastalıklardan olan ateroskleroz gelişmesini önleyebilir. Antosiyaninler kötü kolesterol dediğimiz LDL’yi düşürürken iyi kolesterol olan HDL’yi artırıcı etkiler gösterebilir. Bu da damarların içinde plak birikmesini önleyerek damar içinde biriken plakların oluşturduğu bir hastalık olan aterosklerozun görülme riskini azaltabilir (2).
Kanser Gelişme Riskini Azaltabilir
Antosiyaninler antioksidan olan flavonoid grubuna aittir. Antioksidanlar serbest radikaller ile savaşma, iltihaplanmayı azaltma, DNA hasarını önleme gibi etkilere sahip olabilir (1). Hücreleri zararlı bileşiklerden temizlemeye yardımcı olan antioksidan etkisi sayesinde DNA’ da kansere neden olan mekanizmaların çalışmalarını engelleyerek kanser hücrelerinin yayılmasını ve çoğalmasını önleyebilir (2). Antosiyaninler özellikle lösemi, cilt kanseri ve yumurtalık kanserinde iyileştirici veya önleyici etkilere sahip olabilir. (1)
Beyin Fonksiyonlarını İyileştirebilir
Antosiyanin faydaları arasında beyin sağlığına olan iyileştirici etkilerinden de bahsedilebilir. Beyin fonksiyonlarını koruma ve geliştirmeye yönelik etkileri bulunan antosiyaninler hafıza, dikkat ve beyin işleme sürelerinde artışlar sağlayabilir. Özellikle yaşlılık dönemlerinde sıklıkla görülen Alzheimer ve demans hastalıklarının da ilerlemelerini yavaşlatabilir. Yaşlılık döneminde görülen bir diğer etkisi ise özellikle 70 yaş ve üstü kişilerde sözel akıcılık olarak da ifade edilen konuşma yeteneğinde önemli gelişmeler oluşturabilir. (1,2)
Tip 2 Diyabet Riskini Azaltabilir
Günümüzde yaygın olarak görülen hastalıklardan biri Tip 2 diyabettir. Düzenli olarak antosiyanin içeren besinleri tüketmek ilerleyen dönemlerde diyabete yakalanma riskini azaltabilir. İnsülin kan şekerini düşürmeye yarayan bir hormondur. Tip 2 diyabet hastalarında insülin ya yetersizdir ya da kullanılamaz. Antosiyanin ise vücudun insülin salgılama yeteneklerinde iyileşmeler sağlayabilir. (1,3) Bu şekilde kan şeker seviyelerinde görülen ani yükselmeler de önlenebilir.
Bunların dışında antosiyanin faydaları arasında:
- Kandaki inflamasyon belirteçlerini azaltabilir. İltihap kaynaklı ağrılarda iyileşme sağlayabilir (1).
- Antosiyanin içeren besinler tüketmek göz sağlığını geliştirebilir. Özellikle gece görüş yeteneği antosiyanin ile ilişkilendirilebilir (3).
- Ağırlık yönetiminde fayda sağlayabilir (1).
- Bağışıklığı güçlendirebilir (1).
Bağışıklık Sistemi Nedir? ve Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Besinler yazılarımızdan konuyla ilgili daha detaylı bilgiler edinebilirsiniz.
Antosiyanin Nelerde Bulunur?
Fonksiyonel gıdalar, zengin besin değerleri ile bilinir. Ancak sadece zengin vitamin ve mineral içeriğine sahip olmak bir besine fonksiyonel gıda demek için yeterli değildir. Sağlığa bir veya birden fazla yararları da bulunur (4). Antosiyanin içeren besinler de antosiyaninin faydalarından dolayı fonksiyonel besin olarak görülmektedir (3).
Sağlığı iyileştirici özelliklerinden dolayı antosiyanin kaynaklarını mutlaka beslenmemize eklememiz gerekir. Genel olarak bilinen antosiyanin kaynakları şunlardır:
- Siyah erik,
- Kiraz,
- Siyah ve mor üzüm,
- Nar,
- Pancar,
- Turp,
- Patlıcan,
- Siyah fasulye,
- Soya fasulyesi,
- Mor lahana
- Üzüm suyu ve şarap,
- Dut,
- Kırmızı soğan
- Kara mürver,
- Siyah kuş üzümü,
- Böğürtlen,
- Çilek,
- Vişne,
- Ahududu,
- Yaban mersini (1,2)
Antosiyanin bulunduğu kırmızı meyve sebzelerin pek çoğunda likopen de bulunur. Likopen faydaları nelerdir öğrenmek için ilgili içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Antosiyanin Zararlı Mıdır?
Antosiyanin doğal olarak kırmızı, mor sebzelerde bolca bulunur ve bunların gün içerisinde fazla miktarlarda tüketilmesi ile antosiyanin zararları gözlenmez. Ancak bir antosiyanin takviyesi kullanılıyor ise miktarına dikkat etmek gerekir. Antosiyanin takviyeleri besinlere göre daha yüksek miktarda polifenol içerir. Yüksek dozda alınan polifenol ise böbrek harabiyetine neden olabilir veya tiroid fonksiyonlarında bozulmalar meydana getirebilir. Ayrıca takviye bazı ilaçlarla etkileşime girerek emilimini artırabilir veya azaltabilir (1). Tüm bu durumlara engel olabilmek adına takviye kullanmadan önce mutlaka doktorunuza ilaçlarınız hakkında bilgi verip sizin için uygun dozu ayarlamasını isteyiniz.
Vücudumuz için yararlı vitamin ve mineraller konusunda bilgi almak isterseniz beta omega 3 faydaları konusunda bilgi veren içeriğimize ve diğer içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
