Efervesan Nedir?
Efervesan tabletler yaygın olarak kullanılan ilaç veya vitaminlerin bir formudur. Peki efervesan nedir? Efervesan kelime anlamı olarak köpüren anlamına gelir (2). Bir başka ifadeyle çeşitli kimyasal tepkimeler sonucunda bir sıvı içerisinde gaz kabarcıklarının oluşması olarak tanımlanabilir (3). Günümüzde vitamin veya soğuk algınlığı, sindirim sistemi rahatsızlıkları gibi çeşitli sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılan ilaçlar farklı yöntemler kullanılarak üretilir. Hammaddelerin işlenip kullanılabilir hale getirilmesi sürecinde kullanılan ekipman ve yöntemler ilaç veya vitaminlerin formunu belirler. İlaçlar temel olarak tablet gibi katı, merhem gibi yarı katı ve şurup gibi sıvı formda üretilirler (4). Tabletler; hammadde ve yardımcı maddelerden elde edilen karışıma özel makineler yardımıyla basınç uygulanması yoluyla elde edilir. Peki efervesan tablet ne demek? Efervesan tablet; suyla temas ettiğinde asit-baz reaksiyonu sonucunda karbondioksit açığa çıkaran tabletlerdir. Üretim bağıl nemi yaklaşık olarak %10 olan bir ortamda gerçekleştirilir. Ortamın bağıl nemi efervesan tablet üretiminde oldukça önemlidir (1). Çıkan karbondioksit gazı sayesinde taşıdığı etken madde kolaylıkla parçalanır ve çözeltiye karışır (1, 5). Efervesan tabletin formülasyonunun başlıca özelliği asit-baz reaksiyonudur. Tabletlerin üretiminde asit madde olarak sitrik asit, adipik asit, malik asit, tartarik asit, askorbik asit, fumarik asit, maleik asit gibi farklı asit türleri kullanılabilir. Baz madde olarak ise; sodyum karbonat ve sodyum bikarbonat tercih edilebilir (1). Ancak efervesan tabletlerin üretiminde en çok tercih edilen maddeler sitrik asit ve sodyum bikarbonattır (3). Efervesan tabletler yaklaşık olarak 17 ila 20°C suda çözünürler. Efervesan tabletler, tablet formu içerisinde boyut olarak en büyük tabletler arasında sayılabilir.
Efervesan Tablet Ne İşe Yarar?
Oral yolla alınan klasik tabletlerden bazılarının vücut tarafından emilimi biraz zor olabilir. Klasik tabletlerin aksine efervesan tabletlerdeki etken maddeler ise asit-baz tepkimesinin sonucunda suda çözündükleri için etken maddenin vücut tarafından emilimi daha kolay olabilir. Günümüzde efervesan tabletler içerisinde en çok bilinenlerden bir tanesi; askorbik asit yani C vitaminidir. C vitamini suda çözünen vitaminler içerisinde yer alır. Bu özelliği sayesinde efervesan formda olan C vitamini faydaları vücuda daha kolay etki edebilir. Peki efervesan tabletin faydaları nelerdir? Efervesan tabletin başlıca faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Emilimi Daha Kolaydır
Klasik tabletlerin çözünmesi bazen kademeli olabilir. Efervesan tabletler ise su içerisinde çözündüklerinde formülasyonda yer alan güçlü bazların etkisiyle alkali bir ortam meydana gelir. Böylelikle ilaç veya vitamin belirli bir pH seviyesine sahip olarak mideye iletilir. Bu durum midenin pH değerinin geçici süreliğine yükselmesine ve efervesan tabletin, emilimin ilk basamağı olan ince bağırsağa daha hızlı bir biçimde geçmesine yardımcı olur. Bu durum tabletin etkisinin daha kısa sürede başlamasına yardımcı olabilir (1).
Sindirimi Daha Zor Olan İlaçların Kullanılmasına Yardımcı Olur
Efervesan tabletler; halihazırda suda çözünmüş oldukları ve belirli bir pH seviyesine sahip olarak mideye geldikleri için sindirim sisteminden daha kolay geçerler. Bu özelliği sindirimi zor olan veya sindirim sistemi sorunlarına neden olabilecek ilaç veya vitaminlerin kullanımına imkan tanıyabilir (1). Aynı zamanda sindirim sistemi sorunları bulunan kişiler ilaçların sindirim sorunlarını etkilemesinden çekindikleri için bazı preparatları kullanmaktan uzak durabilirler. Efervesan tabletlerin sindiriminin daha kolay olması mide ve bağırsak sorunları gibi sindirim sistemi sorunları bulunan kişiler için efervesan tabletleri iyi bir alternatif haline getirebilir.
Daha Fazla Sıvı Alınmasına Yardımcı Olur
Efervesan tabletler suda çözündürülerek kullanıldığından çeşitli sebeplerle sıvı kaybı yani dehidrasyon yaşayan kişilerde kullanımı vücudun ihtiyacı olan sıvıyı almasına yardımcı olabilir (6).
Tadının Güzel Olması Daha Kolay Kullanılmasına Yardımcı Olabilir
Çocukların büyük çoğunluğu ilaç kullanmaktan hoşlanmazlar. Efervesan tabletler limon, portakal, çilek gibi meyvelerin aromalarını içerecek şekilde üretilebilirler. Aynı zamanda bu tabletler meyve suyu gibi sıvıların içerisine karıştırılarak da kullanılabilir. Bu durum çocuklarda olduğu kadar yetişkinlerde de efervesan tabletlerin daha kolay kullanılmasına yardımcı olabilir (6).
Tek Seferde Daha Fazla Vitamin ve Mineral Alınmasına Yardımcı Olabilir
Efervesan tabletlerin içerisinde vitamin ve minerallerin her ikisini de bir arada bulunduran tabletler de vardır. Bu sayede birden fazla etken maddeyi aynı anda almaya yardımcı olabilir. Efervesan tabletler boyut olarak normal tabletlere göre daha az kısıt gerektirdiğinden etken madde taşınması açısından da daha avantajlı olabilir (1).
Kullanımı Daha Kolaydır
Çeşitli sebeplerle klasik tabletleri yutarken güçlük yaşayan özellikle yaşlılar ve çocuklar için efervesan tabletler iyi bir alternatif olabilir (1).
Efervesan Tablet Nasıl Kullanılır?
Efervesan tabletler kullanılırken paketin üzerinde yazan kullanma talimatlarına uygun olarak tüketilmesi önerilir. Bunun yanında efervesan tabletler kullanılırken mutlaka alanında uzman bir doktora danışılması ve doktorun önerdiği şekilde tabletin kullanılması önemlidir. Bu tabletlerin üretiminde kullanılan sodyum veya potasyum içeren maddeler kullanılır. Bu maddeler kalp ve damar sistemi ile ilgili sağlık sorunları bulunan kişilerde olumsuz sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle efervesan tabletler kullanılırken bir uzmana danışmak oldukça önemlidir (7,8).
Efervesan Tablet Ne İçin Kullanılır?
Efervesan teknolojisinin gelişmesi ile birlikte günümüzde efervesan tablet kullanımı oldukça yaygındır. Bu tabletlerin etken maddeleri değişiklik gösterebilir. En yaygın kullanılan efervesan tablet formu, içerisinde vitamin ve mineralleri bulunduran takviye edici gıda çeşitleridir. C vitamini, D vitamini gibi vitaminleri, çinko, magnezyum gibi mineralleri içeren efervesan tabletler mevcuttur. Bazı efervesan tabletlerin içerisinde birden fazla vitamin ve mineral bulunabilir. Bunlara ek olarak çeşitli bitkilerin özlerini içerisinde bulunduran efervesan tabletler de bulunmaktadır (9). Bunun yanı sıra bağırsak florası için oldukça önemli olan probiyotikleri içeren efervesan tabletler de literatürde yer almaktadır (10). Bunlara ek olarak; ağrı kesici ve/veya ateş düşürücü özelliği olan efervesan tabletler de mevcuttur (11), (13). Efervesan tabletler diğer tabletlere oranla daha kısa sürede kana karıştığı için soğuk algınlığı gibi sağlık sorunlarına daha kısa sürede etki edebilir. Aynı zamanda günümüzde efervesan teknolojisi ile üretilen antibiyotikler de mevcuttur (12), (13). Doktorlar antibiyotiklerden kısa sürede sonuç alınması gereken acil durumlarda hastalara bu tabletlerin kullanımını önerebilir.
Efervesan tablet teknolojisinde her geçen gün önemli gelişmeler yaşanır. Efervesan tabletlerin kolay yutulması, birden fazla etken maddenin içerisine sıkıştırılabilmesi, emiliminin klasik tabletlere kıyasla daha kolay olması efervesan tabletlerin avantajları arasında sayılabilir. Bunun yanı sıra bazı kişilerin efervesan tablet üretiminde kullanılan maddelerden bazılarına karşı hassasiyeti olabilir. Bu nedenle efervesan tabletlerin alanında uzman bir doktor kontrolünde kullanılması oldukça önemlidir.
Efervesan tablet formundaki takviyelerin ve vitaminlerin yanı sıra balık yağı da en bilinen takviyelerden biridir. Balık yağı faydaları hakkında bilgi almak isterseniz ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
