Sağlıklı bir yaşam için en önemli etkenlerden biri olarak gösterilen hareket etmek, farklı spor dalları ve aktiviteler ile gerçekleştirilebilir.
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Neden Olur? Kronik Yorgunluk Nasıl Geçer?
Kronik yorgunluk sendromu, kişinin günlük yaşamını etkileyebilecek ciddi ve kronik bir rahatsızlıktır. Tüm vücudu etkileyen ağrı ve aşırı yorgunlukla kendini gösteren kronik halsizlik, yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Kesin tanıdan sonra yaşam tarzı değişiklikleri ve çeşitli tedaviler, semptomları azaltmaya yardımcı olabilir. “Kronik yorgunluk nedir? , “Kronik halsizliğe ne iyi gelir?” gibi sıkça sorulan soruların cevaplarını öğrenmek için içeriğimizi okumaya devam edebilirsiniz.
İçerikler (Gizle-)
-
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Nedir?
-
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Belirtileri Nelerdir?
-
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Neden Olur?
-
Enfeksiyon Hastalıkları
-
Hormonal Dengesizlik
-
Bağışıklık Sistemi Sorunları
-
Otonom Sinir Sistemi Sorunları
-
Genetik Altyapı
-
-
Kronik Yorgunluk Sendromu Teşhisi Nasıl Konulur?
-
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Nasıl Geçer?
-
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
-
Fiziksel Egzersizin Düzenlenmesi
-
Bilişsel Aktivitelerin Düzenlenmesi
-
Uyku Kalitesinin İyileştirilmesi
-
İlaç Tedavisi
-
Alternatif Tıp Yöntemleri
-
-
Kronik Yorgunluğa Hangi Vitamin Eksiklikleri Sebebiyet Verebilir?
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Nedir?
Tıp dilinde miyaljik ensefalomiyelit (ME) olarak da adlandırılan kronik yorgunluk sendromu, en az altı ay süren ve dinlenmeyle geçmeyen aşırı yorgunlukla karakterize bir rahatsızlıktır. Karmaşık bir yapıya sahip olan kronik yorgunluk sendromunda yorgunluğa farklı semptomlar da eşlik eder. Kronik yorgunluk sendromu, genellikle grip ya da COVID-19 gibi bir enfeksiyon hastalığı, kaza, cerrahi operasyon, fiziksel ya da psikolojik travma sonrası aniden başlar. Aşırı çalışma ve depresyon da kronik yorgunluk sendromunu tetikleyebilir. Bazı durumlarda semdromun başlangıcı ve gelişimi yavaş bir seyir de izleyebilir. Kadınlar, kronik sendromundan erkeklere göre daha fazla etkilenir. Kronik yorgunluk ve halsizlik şikayetlerinin en sık görüldüğü yaş aralığı 25-45 olsa da çocuklar da dahil tüm yaş gruplarında görülebilir. 1 2
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Belirtileri Nelerdir?
Kronik yorgunluk belirtileri arasında en öne çıkan, dinlenmeyle geçmeyen ve nedeni açıklanamayan bir yorgunluk hissidir. Kronik yorgunluk sendromu, vücudun farklı sistemlerini ve fonksiyonlarını etkileyebildiğinden semptomlar geniş bir yelpazede değişebilir. Diğer kronik halsizlik belirtileri genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir.
- Fiziksel ya da zihinsel egzersiz sonrası aşırı yorgunluk
- Uykuya dalmakta ve uykuyu sürdürmekte zorlanma
- Uykudan yorgun uyanma, gün içinde sürekli yorgunluk ve uyku hali
- Şişlik veya kızarıklığın eşlik etmediği kas ve eklem ağrıları
- Türü ve şiddeti değişen baş ağrıları
- Hafıza ve odaklanma sorunları
- Boyunda ya da koltukaltında şişmiş, hassas lenf nodları
- Sık sık tekrarlayan boğaz ağrısı
- Işığa ve sese karşı hassasiyet
- Mide bulantısı
- Yatarken veya oturur pozisyondayken ayağa kalkınca artan baş dönmesi
- Çeşitli gıdalara, kokulara, kimyasallara veya ilaçlara karşı alerji ya da hassasiyet 1 2 3
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Neden Olur?
Tıbbi açıdan karmaşık bir durum olduğundan kronik yorgunluk nedenleri hakkında net bir çerçeve çizilemez. Bazı görüşler öne çıksa da kronik halsizlik nedenleri üzerine bilimsel çalışmalar bu durumu daha iyi anlamayı amaçlar.
Enfeksiyon Hastalıkları
Grip, COVID-19, enfeksiyöz mononükleoz gibi viral enfeksiyonlar ve zatürre gibi bakteriyel enfeksiyonlar, kronik yorgunluk sebepleri arasında öne çıkar. Sürekli yorgunluk hissi, bir enfeksiyon hastalığı sonrası aniden başlayabilir. 4 5
Hormonal Dengesizlik
Kronik yorgunluk sendromu şikayeti olan kişilerin hormonları ve hayati fonksiyonları düzenleyen beyin bölgesi olan hipotalamusta ve hipofiz bezinde anomaliler de tespit etmiştir. Bu anomalilerden kaynaklanan hormonal dengesizlikler, kronik yorgunluğa neden olabilir. 1 5
Bağışıklık Sistemi Sorunları
Kronik yorgunluk sendromu olan kişilerde bağışıklık sisteminin bir kısmı, uzun süre aktif kalır. Ayrıca bazı hastaların otoimmün bir rahatsızlığa sahip olduğu görüşü, çalışmalarla desteklenmiştir. 1 5
,Otonom Sinir Sistemi Sorunları
Çalışmalar kan basıncı, kalp atış hızı, vücut sıcaklığı ve diğer hayati vücut fonksiyonlarını kontrol eden otonom sinir sistemindeki anomalilerin kronik halsizlik sendromuna neden olabileceğini göstermiştir. Kronik yorgunluk sendromu şikayeti kişiler, uzun süre ayakta kaldıklarında kalp atışları hızlanabilir ve kan basınçları düşebilir. 1
Genetik Altyapı
Bazı ailelerde kronik yorgunluk sendromuna daha çok rastlandığı gözlemlenmiştir. Ayrıca güncel çalışmalar, kronik yorgunluk sendromlu hastalarda belirli genlerin farklı şekilde inşa edildiğini ve beyaz kan hücrelerindeki gen aktivitesinin farklı olduğunu gösterir. Bu farklılıklar, vücudun enerji metabolizmasını olumsuz etkileyebilir. 1 5
Kronik Yorgunluk Sendromu Teşhisi Nasıl Konulur?
Kronik yorgunluk belirtileri, pek çok farklı hastalığa benzediği için kronik yorgunluk sendromu teşhisi zor olabilir. Birçok başka tıbbi durum halsizliğe neden olabileceğinden kronik yorgunluk sendromunın tanı kriterleri önem taşır:
- Altı aydan uzun süren yorgunluk ve yorgunluk nedeniyle mesleki, sosyal veya kişisel aktivitelerde belirgin azalma veya bozulma
- Fiziksel ya da zihinsel bir aktivite sonrası semptomların şiddetinin artması
- Gece boyu süren uyku sonrası dinlenmiş uyanmamak ya da daha kötü hissetmek
- Düşünme, hafıza, dikkat, organizasyon becerileriyle ilgili bilişsel sorunlar
- Ortostatik intolerans, ayakta dururken ya da dik otururken semptomların şiddetlenmesi 1
Kronik yorgunluk sendromunun kesin teşhisini doğrulamak için herhangi bir laboratuvar testi veya tahlil yoktur. Doktorunuz diğer olası nedenleri elemek için fiziksel muayeneyi takiben çeşitli testler ve tahliller isteyebilir. Kronik yorgunluk sendromu şüphesinde doktorun elemek isteyeceği hastalıklar arasında şunlar öne çıkar:
- Hipotiroidizm (Tiroid bezinin az çalışması)
- Adrenal yetmezlik (Adrenal bezin az çalışması)
- Kalp rahatsızlıkları
- Uyku apnesi veya narkolepsi
- Anemi
- Diyabet
- Kronik hepatit enfeksiyonu
- Böbrek hastalığı
- Lyme hastalığı
- Lupus
- Multipl skleroz (MS)
- Fibromiyalji
- Uyku bozuklukları
- Depresyon ve kaygı 1 2 3
Kronik Yorgunluk (Halsizlik) Nasıl Geçer?
Kronik yorgunluk tedavisi için onaylı ve net bir medikal prosedürden bahsedilemez. Her hastanın farklı semptomları vardır ve dolayısıyla semptomları hafifletmek kişiye özel tedavi gerekebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri başta olmak üzere aşağıdaki yöntemlerle semptomların azalması veya giderilmesi sağlanabilir:
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Kronik yorgunluk sendromu tedavisinde ilk yaklaşım, hastanın yaşam tarzında değişiklikler yapmaktır. Hastalara fiziksel aktiviteyi en aza indirmeleri ve psikolojik stresten kaçınmaları önerilir. Enerjilerini temel aktiviteler için saklamaları ve daha az önemli aktiviteleri azaltmaları gerekebilir. Ayrıca sigara ve alkol tüketimini bırakmak, dengeli beslenme gibi yaşam tarzı değişiklikleri semptomları azaltmaya yardımcı olabilir. 6
Fiziksel Egzersizin Düzenlenmesi
Bazı hastaların semptomları fiziksel egzersizden sonraki 12 ila 48 saat içinde kötüleşebilir, bu durum günler ve hatta haftalar boyunca devam edebilir. Fiziksel egzersiz sonrası semptomları tetiklenen hastalar, kendilerini yoran fiziksel çaba seviyesini tanıyarak ve bu seviyeye ulaşmaktan kaçınarak semptomları azaltabilir. Deneyimli bir kişisel antrenörle fiziksel kondisyonunu korumaya yönelik bir egzersiz programı hazırlamak da mümkündür. 6
Bilişsel Aktivitelerin Düzenlenmesi
Hastalar; genel olarak stresli, yoğun veya uzun süren zihinsel görevlerden kaçınmalı, özellikle strese neden olan sıkı teslim tarihlerinden uzak durmaya çalışmalıdır. 6
Uyku Kalitesinin İyileştirilmesi
Uykudan yorgun kalkmak ve gece boyunca sık sık uyanmak, kronik yorgunluk sendromunda sık rastlanan bir şikayettir. Uyku kalitesini artırmak için uyku hijyenine dikkat etmek ve uyku düzeni oluşturmak gerekir. Her gün aynı saatte yatmak ve aynı saatte uyanmak önemlidir. Uyku kalitesini artırmak için gündüzleri uyumaktan kaçınmak ve kafein tüketimini azaltmak da işe yarayabilir. Doktorunuz gerekirse uykuya yardımcı ilaç ya da takviye önerebilir. 1 6
İlaç Tedavisi
Doktor, yaşam tarzı değişikliklerinin yanı sıra kronik yorgunluk sendromundan kaynaklanan semptomları azaltmaya yönelik ilaç tedavileri de planlayabilir. Tüm semptomları tedavi edebilecek tek bir ilaç olmasa da ağrı için hedefe yönelik ağrı kesiciler, duygudurum bozuklukları için antidepresanlar reçete edebilir. 1 6
Alternatif Tıp Yöntemleri
Akupunktur, tai chi, yoga ve masaj gibi alternatif tıp yöntemleri kronik halsizlik semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Alternatif veya tamamlayıcı tedavilere başlamadan önce her zaman doktorunuza danışmanız gerekir. 6
Kronik Yorgunluğa Hangi Vitamin Eksiklikleri Sebebiyet Verebilir?
Kronik yorgunluktan şikayetçi olan bazı kişilerde fonksiyonel vitamin eksiklikleri olabilir ve bu kişiler vitamin takviyesi ile daha iyi hissedebilir. 6 C vitamini, B kompleks vitaminleri, sodyum, magnezyum, çinko, folik asit, L-larnitin, l-triptofan, esansiyel yağ asitleri ve koenzim Q10 gibi vitamin ve minerallerin eksikliğinde kronik yorgunluk sendromu belirtilerinin şiddeti artabilir. Bu nedenle doktorunuz kronik yorgunluk için vitamin takviyesi önerebilir. 7
Kronik halsizlik semptomlarını hafifletmeye yönelik takviyeler, çeşitli kategorilere ayrılabilir. Tüm bu takviyelerin doktor yönlendirmesiyle kullanılması büyük önem taşır:
- Enerji metabolizması: L-karnitin, CoQ10, kreatin, D-riboz, magnezyum malat, B12 vitamini
- Bağışıklık sistemi: L-karnitin, CoQ10, DHEA, L-lizin, L-teanin
- Ağrı ve hassasiyet: L-lizin, magnezyum malat, Omega-3, zerdeçal, D vitamini
- Uyku bozuklukları : Melatonin
- Duygudurum problemleri: DHEA, folik asit, L-lizin
- Beyin fonksiyonları: 5-HTP, L-karnitin, folik asit, Omega-3 , L-teanin 8
Kronik yorgunluk sendromundan kaynaklanan halsizlik ve ağrı gibi belirtiler, kişinin yaşamını her açıdan olumsuz etkiler. Üstelik kesin teşhis zaman alabilir, bu süreçte dinç ve enerjik kalmak için ipuçları ile semptomları yönetmek mümkündür. Farklı rahatsızlıklarla ilgili bilgi almak için kemik erimesi belirtileri gibi faydalı içeriklerimizi de inceleyebilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
Kaynakça
- https://www.health.harvard.edu/a_to_z/chronic-fatigue-syndrome-a-to-z 1
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-fatigue-syndrome/symptoms-causes/syc-20360490 2
- https://www.webmd.com/chronic-fatigue-syndrome/default.htm 3
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/184802 4
- https://www.nhs.uk/conditions/chronic-fatigue-syndrome-cfs/ 5
- https://www.healthline.com/health/chronic-fatigue-syndrome 6
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332218342987 7
- https://www.verywellhealth.com/chronic-fatigue-syndrome-treatment-716057 8
Önerilen Bloglar