Askorbik Asit Nedir?
Halk arasında C vitamini olarak bilinen askorbik asit, özellikle nezle, grip gibi soğuk algınlığı durumlarında yaygın olarak kullanılır. Peki, askorbik asit nedir? Askorbik asit, suda çözünen bir vitamin çeşididir. Suda çözünebilir olması vücut tarafından depo edilmediği anlamına gelir. Aynı zamanda vücut C vitamini sentezleme yeteneğine sahip değildir. Vücudun gereksinim duyduğu günlük C vitamini miktarı besinlerden ya da takviyelerden elde edilir. Normal şartlar altında yeterli ve dengeli bir diyet ile vücudun ihtiyaç duyduğu C vitamini miktarı karşılanabilir.2 3 Ancak aşağıdaki durumlarda C vitamine olan gereksinimde artış gözlenir:
- Sigara içmek ya da sigara dumanına veya hava kirliliğine maruz kalmak,
- C vitamini emilimini engelleyen sindirim sistemi hastalıkları,
- Kanser gibi bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar,
- C vitamininden yetersiz diyet ile beslenmek.
Vücudun ihtiyaç duyduğu C vitamini karşılanmadığında bağışıklık sistemi normal fonksiyonlarını yerine getirmekte zorlanabilir ve enfeksiyonlara yakalanma riskinde artış gözlenebilir. Buna ek olarak demir eksikliği anemisi, yorgunluk, halsizlik, cilt yaralarının geç iyileşmesi, diş eti kanaması, saç dökülmesi gibi belirtiler gözlenebilir. Şiddetli C vitamini eksikliği ise iskorbüt adı verilen bir hastalığa yol açabilir. Günlük C vitamini gereksinimi şöyledir:
- 19 yaş ve üzeri erkeklerin günlük C vitamini ihtiyacı 90 miligram,
- 19 yaş ve üzeri kadınların günlük C vitamini ihtiyacı 75 miligram,
- Hamile kadınların günlük C vitamini ihtiyacı 85 miligram,
- Emziren kadınların günlük C vitamini ihtiyacı 120 miligramdır.2 3
Peki, askorbik asit nelerde bulunur? Beslenme programınızı; portakal, limon, mandalina ve limon gibi turunçgiller, elma, armut, çilek böğürtlen gibi taze meyveler ile Brüksel lahanası, brokoli, ıspanak, pazı, domates, yeşil biber gibi C vitamini içeren besinler destekleyerek, C vitamini ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca C vitamini takviyeleri kullanabilirsiniz. C vitamini takviyelerin maksimum günlük miktarı 2000 miligramdır. Bu seviyenin aşılması ishal, karın ağrısı, şişkinlik gibi mide bağırsak problemlerine yol açabilir.2 3
Askorbik Asit Ne İşe Yarar?
C vitamini, güçlü bir antioksidandır. Antioksidan bileşenler, serbest radikal adı verilen ve vücut hücrelerinde hasar yaratan zararlı moleküllerin vücuttan atılmasına yardımcı olarak genel sağlık durumunun korunmasını destekler. Aynı zamanda kollajen, L-karnitin ve bazı nörotransmitterlerin üretimine katkıda bulunur. Demirin vücut tarafından emilmesi ve kullanılmasında önemli rol oynayan askorbik asit, demir eksikliğine bağlı anemi gelişiminin önlenmesine yardımcı olur. Antioksidan özelliği sayesinde iltihaplanmanın azalmasına ve bazı kanser türleri ile kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltabilir.(4) Bunlara ek olarak cilt üzerine uygulanan topikal askorbik asit içeren ürünler yaşlanma etkilerinin azalmasına yardımcı olabilir.5 C vitaminin cilt üzerindeki etkileri hakkında detaylı bilgilere “C vitamini cilde faydaları” yazımızdan ulaşabilirsiniz. Askorbik asit faydaları şunlardır:
Yara İyileşmesini Destekleyebilir
Askorbik asit; cilt, kas, kemik, eklem ve diğer bağ dokularda bulunan kollajen üretimine yardımcı olur. Kollajen bu dokulara yapı kazandıran ve esneklik sağlayan bir proteindir. Düşük c vitamini seviyelerine sahip kişilerde vücudun ihtiyaç duyduğu kollajen üretiminde azalma gözlenir ve yara iyileşmesinde gecikmeler yaşanabilir.4 Kollajen aynı zamanda saç derisinde bulunur ve saç tellerinin güçlü bir yapıya sahip olmasına yardımcı olur.6 C vitaminin saç sağlığı üzerindeki etkileri hakkında daha detaylı bilgiler için C vitamini saça faydaları yazımızı okuyabilirsiniz.
Kalp Damar sağlığının Korunmasına Katkıda Bulunabilir
C vitamini antioksidan özelliği sayesinde kan damarlarının genişlemesine yardımcı olabilir. Kan damarlarının genişlemesi kanın damarlardan daha rahat akmasını sağlar ve kalbin kan pompalarken yorulmasını engelleyebilir. Kan damarlarının genişlemesinde önemli rol oynayan nitrik oksit üretimini arttırabilir. Kan basıncının düzenlenmesine ve kalp hastalıklarına yakalanma riskinin azalmasına yardımcı olabilir.4
Göz Sağlığının Korunmasına Yardımcı Olabilir
Serbest radikaller, göz hücrelerinde birikerek görme fonksiyonlarının bozulmasına neden olabilir. Özellikle katarakt ve yaşa bağlı makula dejenerasyonunda serbest radikallerin meydana getirdiği oksidatif stres hastalıkların ilerlemesine neden olabilir. C vitamini antioksidan özelliği sayesinde serbest radikalleri ortamdan uzaklaştırarak hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.4
Diyabet Tedavisini Destekleyebilir
Diyabet hastaları üzerinde yapılan çalışmalar, C vitamini takviyesi alan diyabet hastalarının yemek sonrası kan şekeri seviyelerinde azalma olduğunu göstermektedir. Diyabet tedavisinin desteklenmesinde C vitamini takviyeler kullanılması, hastalığın ilerlemesini azaltıcı etki gösterebilir.4
Anemi Riskini Azaltabilir
C vitamini, vücudun demir emilimini ve kullanımını arttırıcı etkiye sahiptir. Demir eksikliğine bağlı anemi gelişme riskinin önlenmesine ve anemi tedavisinin desteklenmesine yardımcı olabilir.4
Hava Kirliliği Etkilerini Azaltabilir
Kirli hava, insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen zararlı madde ve kimyasallardan oluşur. Yapılan araştırmalar güçlü antioksidan özelliklere sahip E ve C vitamini takviyelerinin, hava kirliliğine bağlı oluşan astım ve kronik akciğer hastalığı semptomlarını azaltabileceğini göstermiştir.4
Askorbik Asit Nasıl Kullanılır?
Askorbik asit, besinlerle yeterli miktarda alınmadığında takviye olarak kullanılabilir. Ayrıca kanser, böbrek hasarları gibi bağırsaklarda emilim sorunlarına neden olan hastalıklar askorbik asit kullanım alanları arasındadır. Buna ek olarak yorgunluk, halsizlik, diş eti şişmesi, diş eti kanamaları, eklem ağrıları ile karakterize iskorbüt hastalığının tedavisinde kullanılır. Yaraların iyileşmesine yardımcı olmak, bitkisel besinlerdeki demirin emilimini artırmak, bağışıklık sistemini desteklemek amacıyla da askorbik asit kullanımı önerilebilir.
Askorbik asit, uzun etkili kapsüller, tabletler, pastiller, çiğnenebilir tabletler, ağızdan alınan sıvı damlalar, suda eriyen tabletler formunda takviye olarak üretilir. Genellikle günde bir ya da iki kez alınabilir. Doz seviyesi doktor tarafından belirlenmelidir. Tek başına ya da diğer vitaminler ile kombinasyon halinde satışa sunulabilir.
Askorbik asit takviyesi kullanmadan önce kullandığınız diğer ilaçlar ve sağlık durumunuz hakkında doktorunuza bilgi vermelisiniz. Hamile ya da emziren kadınların askorbik asit kullanmadan önce mutlaka doktora danışmaları önerilir. Peki, askorbik asit zararlı mı? Askorbik asit bazı kişilerde ya etkilere neden olabilir.7 Kullanım sonrası aşağıdaki belirtiler şiddetlenir ya da geçmezse en yakın sağlık kuruluğuna başvurmalısınız:
- İshal,
- Mide bulantısı-kusma,
- Göğüste ağrılı yanma hissi,
- Kızarma,
- Baş ağrısı,
- Gaz,
- Şişkinlik,
- Tükenmişlik hissi,
- Uykuya dalmada zorlanma.7
Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
