Kemik Erimesi (Osteoporoz) Nedir?
Latince kökenli olan osteoporoz kelimesi “Gözenekli kemik” anlamına gelir. Sağlıklı kemikler güçlü kolajen lifleri ile çevrelenmiş mineraller ve yüksek oranda kalsiyum tuzlarından oluşur. Kemiğin iç kısmında bal peteğine benzer küçük boşluklar bulunur. Osteoporoz durumunda sağlıklı kemikteki bu boşlukların boyutu büyür, bir başka deyişle büyük gözenekler oluşturur ve kemiğin gücünü kaybetmesine neden olur. Aynı zamanda kemiğin dış kısmı da incelir.
Yaş ile birlikte kemiklerin güçlü yapısını kaybederek eskisi kadar dayanıklı olmaması normaldir. Ancak osteoporoz durumunda kemikler kişi ayakta dururken ya da basit yürüyüş aktivitelerinde bile kırılma riski ile karşı karşıyadır. Kaburga, kalça, bilek ve omurga kemikleri, kemik erimesi açısından yüksek risk altındadır. Kemik erimesi belirtileri her yaştan insanda ortaya çıkabilir. Osteoporoz belirtileri genellikle sinsi gelişir ve zayıflayan kemiklerde kırık yaşandığında fark edilir. Hem erkekler hem de kadınlarda görülmesine rağmen kemik erimesi belirtileri kadınlarda daha sık rastlanılan bir durumdur.2 3
Kemik Erimesi Neden Olur?
Doğumdan itibaren insan vücudundaki kemikler sürekli bir yenilenme halindedir. Eski kemikler parçalanır ve yerine daha güçlü yapıya sahip yeni kemikler yapılır. Bu süreç oldukça hızlıdır ve ortalama 20’li yaşlara kadar devam eder. 20’li yaşların başında kemik üretimindeki hız yavaşlar ve 30 yaşına kadar pek çok insan en yüksek kemik kütlesine ulaşır. Ancak 30’lu yaşlardan sonra kemik kütlesinde azalmalar başlar. Yaş ilerledikçe kemik mineral yoğunluğu her geçen gün azalır. Osteoporoz geliştirme olasılığı, kişinin büyüme ve gelişme döneminde ne kadar kemik kütlesi elde ettiğine bağlıdır. Doruk kemik kütlesi kalıtsaldır ve etnik kökene göre değişiklik gösterebilir.
Kemik erimesine neden olan ve değiştirilemeyen risk faktörleri şunlardır:
- Cinsiyet: Kadınlarda kemik erimesi riski erkeklere oranla daha yüksektir.
- Yaş: Yaş ilerledikçe osteoporoz riski de artar.
- Irk: Asya kökenli beyaz ırktaki insanlarda kemik erimesi riski daha yüksektir.
- Genetik: Aile bireylerinde osteoporoz olması kemik erimesi için büyük risk faktörüdür.
- Gövde çerçeve boyutu: Gövde çerçevesi küçük olan kişiler osteoporoz açısından yüksek riskli gruptadır.
Kemik erimesine neden olan hormonal riskler şunlardır:
- Cinsiyet hormonları: Menopozda kemik erimesi belirtileri daha sık yaşanır. Bunun en önemli nedeni menopoz dönemindeki kadınlarda yaşanan östrojen seviyesindeki düşüşlerdir. Meme kanseri tedavisi nedeniyle östrojen seviyesindeki düşme kemik erimesini hızlandırabilir. Aynı şekilde testosteron seviyesini azaltan prostat kanseri erkeklerde kemik erimesi belirtileri görülmesine neden olabilir.
- Tiroid bozuklukları: Tiroid bezinin aşırı aktif olması tiroid hormonlarının aşırı salgılanmasına neden olur bu durum kemik erimesi belirtileri görülme riskini artırabilir.
Kemik erimesine neden olan beslenme alışkanlıkları şunlardır:
- Yetersiz kalsiyum tüketimi: Kalsiyumdan zengin besinlerin yetersiz tüketimi kemik yoğunluğunun azalmasına ve kemiklerin tam anlamıyla gelişmemesine neden olur. Erken kemik kayıpları ve kırık riskinin artmasına yol açabilir.
- Yeme bozuklukları: Çok düşük kalorili diyetler yapmak hem erkek hem de kadınlarda genç yaşta kemik erimesi belirtileri ile karşı karşıya kalmasına neden olabilir.
- Mide bağırsak ameliyatları: Mide ya da bağırsakların boyutunu küçülterek zayıflamayı sağlayan cerrahi işlemler kemik gelişimine katkısı olan vitamin ve minerallerin emilimini engelleyebilir. Bu durum kemik erimesi belirtileri meydana getirebilir.
Kemik erimesine neden olan bazı ilaçlar:
- Prednizon ve kortizon gibi steroid bazı ilaçların oral ya da enjeksiyon yoluyla alınması kemik hücrelerine hasar verebilir ve osteoporoz riskini artırabilir.
Aşağıdaki bazı tıbbi sorunlarda kemik erimesi riski artabilir:
- Çölyak hastalığı
- Kanser
- İnflamatuar barsak hastalığı
- Böbrek veya karaciğer hastalığı
- Multipl myeloma
- Romatizmal eklem iltihabı.
Bazı yaşam tarzı alışkanlıkları kemik erimesi riskinde artış meydana getirebilir:
- Hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olmak
- Aşırı alkol tüketmek
- Sigara içmek. 4
Kemik Erimesi Belirtileri Nelerdir?
Kemik erimesi belirtileri erken evrelerde fark edildiğinde kemik kırıkları ya da kemik ağrıları gibi ciddi sağlık problemlerinin önlenmesine yardımcı olabilir. Hem kadın hem de erkeklerde osteoporoz belirtileri aşağıdakileri içerebilir:
Diş eti çekilmesi
Diş eti çekilmesi, çene kemik erimesi belirtileri arasında yer alabilir. Diş etlerinde çekilme yaşıyorsanız çenedeki kemik kaybı taraması için diş hekiminizden yardım isteyebilirsiniz.
Kavrama kabiliyetinde azalma
Yapılan araştırmalarda menopoz dönemindeki kadınların el kavrama kabiliyetinde azamalar olduğunu gösterir. Kavrama kabiliyetinde azalma düşük kemik mineral yoğunluğu ile ilişkili olabilir.
Boyda kısalma
Kemik erimesi belirtileri dendiğinde ilk akla gelen omurga kemiklerinde yaşanan küçük kırıklara bağlı olarak gelişen boy kısalmasıdır. Boy kısalması sırtta ve bacakta kemik erimesi belirtileri arasında yer alır.
Düşme sonucu kırılmalar
Düşme ya da kaldırımdan çıkma gibi hafif hareketlerde bile kolay kırılan kemikler en yaygın görülen kemik erimesi belirtileri arasındadır. Hatta güçlü bir hapşırık ya da öksürme bile kırıklara neden olabilir. Yürümekte zorlanma ve yürüyüş sonrası ağrılar dizde kemik erimesi belirtileri arasındadır.
Sırt ve boyun ağrısı
Kemik erimesi omurgada küçük kemik kırıklıklarına yol açar ve bu durum sırtta kemik erimesi belirtileri şeklinde kendini gösterir. Kırık nedeniyle çöken omurlar bel ve sırt sinirlerini sıkıştırarak ağrı meydana getirebilir. Sırt veya boyun ağrısı belde kemik erimesi belirtileri olarak yorumlanabilir.
Kambur durma
Omur kemiklerindeki hasarlar ve küçük kırklar sinirleri sıkıştırır ve sırtın üst kısmında hafif bir eğriliğe neden olabilir. Sırt kamburlaşabilir, sırt ve boyun ağrısına neden olan kifoz adlı bir durum meydana gelebilir.5
