Uzm. Dyt. Özgür G.
Yayın Tarihi: 26.07.2023 | Güncelleme Tarihi: 20.01.2024

Folik Asit Eksikliği Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Folik asit, B9 vitamini olarak da bilinen ve besinlerde doğal olarak bulunan folatın yapay formudur. Folik asit, kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gereklidir. Özellikle hamilelikte anne karnındaki bebeğin gelişiminde önemli rol oynar. (1) Vücudun folik asit ihtiyacının arttığı durumlarda ya da folik asit eksikliği belirtileri ile karşılaşıldığında doktor önerisiyle folik asit takviyesi kullanmak gerekebilir. Gelin, folik asit eksikliği nedenlerini ve belirtilerini yakından inceleyelim. 

İçerikler (Gizle-)
  1. Folik Asit Eksikliği Nedir?

  2. Folik Asit Eksikliği Neden Olur?

    1. Yetersiz Beslenme

    2. Fazla Alkol Tüketimi

    3. Sindirim Sistemi Sorunları

    4. Hamilelik

    5. İlaç Kullanımı

    6. Genetik Nedenler

  3. Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

  4. Folik Asit Eksikliği Nelere Sebep Olur?

    1. Folik Asit Eksikliği Anemisi

    2. Doğum Kusurları

    3. Plasenta Dekolmanı

    4. Duygudurum Bozuklukları

  5. Folik Asit Eksikliği Nasıl Giderilir?

  6. Folik Asit Eksikliği Saç Döker mi?

  7. Folik Asit Eksikliği Adet Düzensizliği Yapar mı?

folik asit eksikliği

Folik Asit Eksikliği Nedir?

Folik asit faydaları arasında DNA sentezi ve onarımının yanı sıra vücutta oksijeni taşıyan kırmızı kan hücrelerinin yapımında aktif rol oynaması başta gelir. Vücudun normal fonksiyonlarını destekleyen folik asidin doğal formu olan folat, birçok besinde doğal olarak bulunur ve normal şartlarda beslenme yoluyla yeteri kadar alınabilir. Folat açısından zengin besinler şu şekilde sıralanabilir: 

  • Ispanak ve koyu yeşil yapraklı diğer sebzeler
  • Brokoli ve Brüksel lahanası
  • Bezelye
  • Kuşkonmaz
  • Portakal ve portakal suyu
  • Muz
  • Avokado
  • Kuruyemişler
  • Baklagiller
  • Tavuk ve hindi eti
  • Haşlanmış yumurta
  • Tam tahıllar 1 2

Folik asit, folatın besinlere eklenen ve takviye olarak kullanıma sunulan formudur. Folik asit, folata kıyasla vücut tarafından daha rahat emilir. Pirinç, makarna, ekmek, kahvaltılık gevrek gibi bazı besinlere folik asit eklenebilir. Ayrıca takviye olarak da tüketilebilir. Günlük önerilen folik asit tüketim miktarı, 19 yaş ve üstü kadınlar ve erkekler için günlük 400 mcg’dır. Hamile ve emziren kadınlar sırasıyla 600 mcg ve 500 mcg günlük folik asit tüketimine ihtiyaç duyar. Alkol, folik asidin emilimini azaltacağından düzenli alkol tüketen kişiler, günde 600 mcg folik asit almaya çalışmalıdır. 1 Beslenme ya da takviye kullanımı yoluyla yeteri kadar folik asit tüketilmediğinde folik asit eksikliği belirtileri ortaya çıkar. 

Folik Asit Eksikliği Neden Olur?

Folik Asit Eksikliği Neden Olur?

Vücutta folik asit eksikliği çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Başlıca folik asit eksikliği nedenleri şu şekilde sıralanabilir.

Yetersiz Beslenme

Dengeli bir diyetle vücudun ihtiyaç duyduğu günlük folik asit miktarı rahatlıkla alınsa da folik asit içeren besinler yeteri kadar tüketilmediğinde folik asit eksikliği meydana gelebilir. Kilo vermeye yönelik ağır diyetler folik asit eksikliğini tetikleyebilir. 

Fazla Alkol Tüketimi

Alkol kullanımı, bağırsak florasına zarar vererek folik asit emilimini zorlaştırabilir. Bu nedenle aşırı alkol tüketenlerde emilim sorunlarına bağlı folik asit eksikliği belirtileri ortaya çıkabilir. 

Sindirim Sistemi Sorunları

Mide ve ince bağırsak gibi sindirim sistemi organları işlevlerini yerine getiremediğinde folik asit eksikliği belirtileri görülebilir. Örneğin iltihabi bağırsak hastalığı ve çölyak gibi sindirim sistemi hastalıklarına sahip olanlar, folik eksikliği açısından risk altındadır. Sindirim organlarını etkileyen ameliyatlar sonrasında da folik asit eksikliği belirtileri baş gösterebilir. 

Hamilelik

Anne rahmindeki bebek, yüksek miktarda folik asit emdiği için gebelikte folik asit eksikliği gelişebilir. Fetüsün erken dönem beyin ve omurilik gelişiminde folik asitin rolü çok önemli olduğundan takviye kullanımı konusuna dikkat etmek gerekir. 

İlaç Kullanımı

Bazı ilaçlarda kullanılan etken maddeler, vücudun doğal folik asit emilimini engellediği için folik asit eksikliğine yol açabilir.

Genetik Nedenler

Doğuştan gelen ve kalıtsal folat emilimi bozukluğu olarak adlandırılan genetik bozukluk, nadir görülse de folik asit eksikliğinin nedenleri arasında yer alır. MTHFR gen mutasyonu da folat emilim fonksiyonlarını bozarak folik asit eksikliğini beraberinde getirebilir.  1 2 3

Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

folik asit eksikliği nedir

Folat eksikliği; kemik iliğinin anormal, olgunlaşmamış ve olağanüstü büyük kırmızı kan hücreleri üretmesine neden olan megaloblastik anemiye yol açabilir. Megaloblastik aneminin belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

  • Aşırı yorgunluk,
  • Kalp çarpıntısı,
  • Nefes darlığı,
  • Dilde açık yaralar,
  • Cilt veya saç renginde değişiklikler.

Folat ve diğer B vitaminlerinin eksikliği, kandaki homosistein isimli amino asidin fazla olduğu hiperhomosisteinemi durumunu tetikleyebilir. Bu durum, özellikle böbrek hastalığı veya 5-MTHF üretimini etkileyen genetik bozuklukları olan kişilerde görülebilir. Kronik hiperhomosisteinemi, kardiyovasküler hastalık, Alzheimer, tekrarlayan düşükler ve yaşlılarda kemik kırıkları ile ilişkilidir. 1

Folik asit eksikliğinin genel belirtileri şu şekilde toparlanabilir: 

  • Büyüme geriliği,
  • Yorgunluk,
  • Halsizlik,
  • Baş ağrısı,
  • Dil ve ağızda yaralar,
  • Diş eti iltihabı,
  • İştah kaybı,
  • Nefes darlığı,
  • İshal,
  • Sinirlilik,
  • Unutkanlık,
  • Odaklanmada zorluk,
  • Zihinsel yavaşlık. 2 4

Folik Asit Eksikliği Nelere Sebep Olur?

Folik asit eksikliği belirtileri ciddiye alınmadığında folik asit eksikliği anemisi gelişebilir. Folik asit eksikliğinin yol açabildiği sorunlara yakından göz atalım:

Folik Asit Eksikliği Anemisi

Folik asit, yani folat eksikliği, vücutta yeteri kadar kırmızı kan hücresi üretilmemesini beraberinde getirebilir. Folik asit eksikliği aynı zamanda vücudunuzun anormal büyüklükte ve işlevsiz kırmızı kan hücreleri üretmesine de neden olabilir. Folik asit eksikliği anemisi olarak adlandırılan bu durum kronik yorgunluk gibi semptomlara neden olarak yaşam kalitesini düşürebilir.

Doğum Kusurları

Folik asit kullanımı, hamilelikte ekstra öneme sahiptir. Folik asit, fetüsün beyin ve omurilik gelişimi için gerekli olduğundan hamilelikte folik asit eksikliği, doğum kusurlarına yol açabilir. Bu kusurlar arasında omurilik veya beyin üzerinde etkili olan nöral tüp defektleri başta gelir. Bebeğin omuriliğinin veya beyninin tam olarak gelişmediği spina bifida, beyninin ve kafatasının tam olarak oluşmadığı anensefali, folik asit eksikliğinden kaynaklanan nöral tüp defektleri arasındadır. 4 5

Plasenta Dekolmanı

Hamile kadınlarda plasentanın rahim duvarından zamanından önce kısmen ya da tamamen ayrılması plasenta dekolmanı olarak adlandırılır. Hamilelik öncesinde ve süresince folik asit kullanımı, plasenta dekolmanı açısından önleyici olabilir. (4)(5)

Duygudurum Bozuklukları

Folik asit düzeyi daha düşük olan kişilerde depresyon riski daha yüksek olabilir. Araştırmalar, ağır depresyon yaşayan hastaların %30'unun folik asit eksikliğine sahip olduğunu göstermiştir. Ancak folik asit takviyesi almanın depresyon semptomlarını iyileştirip iyileştirmediğine dair yeterli çalışma yoktur. (2)

Yetişkinlerde folik asit eksikliği aşağıdaki sorunlar için de risk faktörü olabilir: 

  • Doğurganlık sorunları
  • Kardiyovasküler hastalıklar
  • Depresyon
  • Bilişsel bozukluklar
  • Demans
  • Alzheimer 4 5

Folik Asit Eksikliği Nasıl Giderilir?

folik asit eksikliği belirtileir

​​Folik asit eksikliği belirtileri yaşıyorsanız “Folik asit eksikliği nasıl giderilir?” sorusunun cevabını merak ediyor olabilirsiniz. Öncelikle şüphe durumunda doktorunuza başvurarak tanıyı kesinleştirmeniz gerekir. Çinko eksikliği, demir eksikliği ve kalsiyum eksikliği gibi durumların tanı sürecinde olduğu gibi doktorunuz kesin tanı için sizden kan tahlili yaptırmanızı isteyecektir. Bu tahliller sonucunda folik asit eksikliği yaşadığınız kesinleşirse beslenme programınıza folik asit içeren gıdalar ekleyebilir, doktorunuzun önerisiyle folik asit takviyesi kullanmaya başlayabilirsiniz. Folik asit vücutta depolanmadığından eksiklik durumunda düzenli olarak folik asit içeren besinler tüketmek veya folik asit takviyeleri almak önemlidir. 6  Epilepsi, tip 2 diyabet, romatoid artrit, lupus, iltihabi bağırsak ve çölyak hastaları folik asit takviyesi kullanmadan önce doktorlarına danışmalıdır. 2

Folik Asit Eksikliği Saç Döker mi?

Folik asit, yeni hücre üretimini desteklediğinden cilt, saç ve tırnak sağlığı bakımından önemli görevlere sahiptir. Folik asit eksikliği, saç dökülmesine neden olabilen çok sayıda faktör arasında yer alır. Saç dökülmenizin folik asit eksikliğinden kaynaklandığının tespit edilmesi durumunda folat zengini besinler tüketebilir, doktorunuzun önerisiyle folik asit takviyesi kullanmaya başlayabilirsiniz. 7 8

Folik Asit Eksikliği Adet Düzensizliği Yapar mı?

Güncel araştırmalara göre folik asit eksikliği ile adet düzensizliği arasında doğrudan bir neden-sonuç ilişkisi mevcut değildir. Ancak folat zengini beslenmek ve folik asit kullanımı, adet döngüsünü düzenlemeye yardımcı olabilir. (8)  Folik asit takviyesi kullanımı, kısa adet döngüsü olan kadınların adet döngülerini uzatabilir. Bu da kısa adet döngüsünden kaynaklanan doğurganlık sorunlarının giderilmesine katkı sağlayabilir. 8 9

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Önerilen Bloglar

Çinko Fazlalığı Belirtileri
  • Uzm. Dyt. Özgür G.
  • 19.08.2024 | 19.08.2024

Çinko fazlalığı, çinko mineralinin vücuda bir süre boyunca aşırı miktarda alınması ile ortaya çıkabilen ve en az çinko eksikliği kadar tehlikeli olabilen bir durumdur.

Magnezyum Kilo Aldırır mı?
  • Uzm. Dyt. Özgür G.
  • 11.07.2024 | 11.10.2024

“Magnezyum kilo aldırır mı?” sorusu, magnezyum takviyesi kullanan veya kullanmayı planlayan kişiler tarafından sıklıkla sorulan sorulardan bir tanesidir.

Mineraller Enerji Verir mi?
  • Uzm. Dyt. Pelin A.
  • 14.05.2024 | 14.08.2024

Esansiyel mineraller, vitaminlerle birlikte vücudun tüm fonksiyonlarında etkili olan önemli bir besin grubudur.