B5 Vitamini (Pantotenik Asit) Nedir?
Vitaminler; hayati fonksiyonların sürdürülmesinde kilit rol oynayan, bu nedenle sağlıklı bir yaşam için elzem olan mikro besin ögeleridir. Vitaminler genellikle insan vücudunda sentezlenemez veya çok az miktarda sentezlenir. Bu nedenle dışarıdan gıdalarla vücuda alınmaları gerekir. Vitaminler genel olarak iki alt sınıfa ayrılırlar. Bunlardan ilki yağda çözünen vitaminlerdir. Yağda çözünen vitaminler denildiğinde A, D, E ve K vitaminleri akla gelir (1). Yağda çözünen vitaminler vücutta az miktarda depolanabilen vitaminlerdir. Bu vitaminlerin her birinin insan vücudunda ayrı görevleri vardır, bu nedenle eksikliklerinde çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Örneğin; A vitamini eksikliği halinde başta görme sağlığı ile ilgili sorunlar olmak üzere çeşitli sağlık sorunları görülebilir iken D vitamini eksikliği durumunda çeşitli kemik ve kıkırdak sorunları ortaya çıkabilir (2). Bir diğer vitamin grubu suda çözünen vitaminlerdir. Yağda çözünen vitaminlerden farklı olarak suda çözünen vitaminler, bir miktar karaciğerde B12 vitamini depolanmasının dışında, vücutta depolanmadıklarından günlük olarak vücuda alınması gerekmektedir. B grubu vitaminleri ile C vitamini suda çözünen vitaminler içerisinde yer alır. B kompleks vitaminleri olarak da adlandırılan B grubu vitaminleri içerisinde adından en çok bahsedilen vitaminlerden bir tanesi B12 vitaminidir. Peki kısaca B12 vitamini nedir? B12 vitamini; diğer B grubu vitaminleri gibi enerji metabolizmasında aktif rol oynayan ve bağışıklık sistemini destekleyen önemli vitaminlerden bir tanesidir (2).
B5 vitamini yani Pantotenik Asit de B kompleks vitaminleri içerisinde yer alan en önemli vitaminlerden bir tanesidir. Diğer B grubu vitaminleri gibi B5 vitamini de suda çözünür ve vücut tarafından sentezlenemez. Bunun yanı sıra suda çözünen bir vitamin olduğu için B5 vitaminin fazlası idrar veya ter yoluyla vücuttan atılır. B5 vitamini; oksidasyona ve sıcaklığa sensitif vitaminlerdendir. Ancak asidik ve alkali ortamlara dayanıksızdır (3).
B5 Vitamini (Pantotenik Asit) Ne İşe Yarar?
Pantotenik asit de diğer B grubu vitaminleri gibi karbonhidratların vücudun enerji için kullandığı glikoza dönüştürülmesi sürecinde aktif rol oynarlar. Bu nedenle pantotenik asit görevleri arasında ilk sırada yağ, karbonhidrat metabolizmasındaki rolü gelir. Bunun yanı sıra başlıca Pantotenik Asit faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Cilde Faydaları
B5 vitamini cilde faydaları ile ön plana çıkan vitaminlerden bir tanesidir. Laboratuvar ortamında yapılan bazı araştırmalar, B5 vitamininin cildin nemlenmesine yardımcı olabileceğini ileri sürmektedir. Buna ek olarak, araştırmalara göre B5 vitamini yara izlerinin daha kısa sürede düzelmesine de yardımcı olabilir (4). Yapılan başka bir çalışmada ise B5 vitaminin ciltteki yağlanmayı kontrol altına almaya, böylece akne gibi cilt problemlerini azaltmaya yardımcı olabileceği görülmektedir (5). Aynı zamanda bazı çalışmalara göre B5 vitamini ciltteki kırışıklık görünümünün de azalmasına yardımcı olabilir (6).
Saça Faydaları
Saç bakım ürünlerinde sıklıkla adı geçen panthenol; pantotenik asidin kimyasal formudur. B5 vitamini saça faydaları ile bilinen vitaminlerdendir. Bazı araştırmalara göre B5 vitamini saçı nemlendirmeye yardımcı olur. Bunun yanı sıra Pantotenik Asit saçı hava kirliliği, güneş ışınları gibi çevresel faktörlere karşı korumaya da yardımcı olabilir. B5 vitamini aynı zamanda daha parlak, güçlü ve canlı saçlara sahip olmayı sağlayabilir (7). Bazı araştırmalara göre Pantotenik Asit saçtaki pigmentasyonun da korunmasında etkili olabilir (8).
Tırnağa Faydaları
Bazı araştırmalara göre B5 vitaminin kimyasal formu olan panthenol tırnak sağlığı üzerinde olumlu etkiler gösterebilir. Bir araştırmaya göre panthenol; tırnaklar için nemlendirici görevi görür ve tırnakların kırılmasını engellemeye yardımcı olabilir (8).
Diğer Faydaları
- B5 vitaminin faydaları yukarıda sayılanlarla sınırlı değildir. B5 vitamininin diğer faydaları şu şekildedir:
- B5 vitamini; steroid hormonlarının, D vitaminin ve bazı sinir iletilerinin normal sentezinde ve metabolizmasında görev alır.
- Vücudun normal enerji metabolizmasında görev alarak yorgunluk ve bitkinliğin azalmasına yardımcı olur (2).
- B5 vitamini normal sindirim sisteminin işleyişine yardımcı olur.
- Kırmızı kan hücrelerinin oluşum sürecinde görev alır.
B5 vitaminin dışında B7 vitamini faydaları hakkında da bilgi sahibi olmak isterseniz Biotin (B7) konulu içeriğimizi de okuyabilirsiniz.
B5 Vitamini Nelerde Var?
Doğada bulunan pek çok besin maddesi B5 vitamini içerir. Başlıca B5 vitamini içeren besinler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Karaciğer ve böbrek gibi yenilebilir sakatatlar,
- Somon, ton balığı, ıstakoz gibi deniz ürünleri,
- Ayçiçeği çekirdeği,
- Kırmızı et ve tavuk eti,
- Mantar,
- Brokoli ve lahana gibi sebzeler,
- Yumurta gibi hayvansal gıdalar,
- Süt ve süt ürünleri,
- Elma, kiraz, mandalina gibi meyveler,
- Ekmek gibi tahıl ürünleri,
- Mercimek ve bezelye gibi baklagiller (1, 10, 11)
Tahıllar B5 vitamini bakımından zengindir. Ancak tahılların öğütülmesi aşamasında içerisindeki B5 vitamini büyük oranda kayba uğrayabilir (3).
Günlük B5 Vitamini İhtiyacı Kaç Mg?
B5 vitamini başta tahıllar olmak üzere doğada pek çok besinde bulunan bir vitamin çeşididir. Bu nedenle dengeli ve sağlıklı bir diyetle vücudun günlük B5 vitamini ihtiyacını karşılamak mümkündür. Pantotenik asit için günlük yeterli alım miktarı yetişkinlerde 5 miligramdır. Hamilelik döneminde ve emzirme döneminde kadınların B5 vitamini ihtiyacı artabilir. Bu nedenle hamilelik döneminde günlük 6 mg, emzirme döneminde ise 7 mg B5 vitamini alınması önerilmektedir (10).
B5 Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
B5 vitamini eksikliği nadir rastlanan bir durumdur. Çünkü sağlıklı bir beslenme programı yardımıyla vücudun Pantotenik Asit ihtiyacı karşılanabilir. Ancak B5 vitamininin emilimini etkileyen bir sağlık sorunu bulunması ve/veya yetersiz B5 vitamini alımı gibi durumlarda pantotenik asit eksikliği ortaya çıkabilir. Pantotenik asit eksikliğinin başlıca belirtileri şu şekildedir:
- Halsizlik ve yorgunluk,
- Topuklarda yanma veya karıncalanma,
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma,
- Kusma, mide bulantısı, ishal veya kabızlık gibi çeşitli sindirim sistemi problemleri,
- Baş ağrısı,
- Uyku problemleri,
- Cilt ve saç problemleri,
- Tırnaklarda kırılma,
- İsteksizlik, huzursuzluk (1, 12, 13)
Pantotenik Asit Eksikliği Durumunda Ne Yapılmalıdır?
Yetersiz veya tekdüze beslenen kişilerde veya B5 vitamininin emilimini etkileyen herhangi bir sağlık problemi bulunan kişilerde B5 vitamini eksikliği görülebilir. B5 vitamini eksikliğinde bir sağlık kuruluşuna başvurmak ve gerekli tahlil ve tetkiklerin yapılmasının ardından doktorun gerekli görmesi halinde B5 vitamin takviyesi kullanmak faydalı olabilir.
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır
