Vücuttaki Yaralar Neden Geç İyileşir?
Çeşitli sağlık sorunları, bağışıklık sistemine veya beslenme düzenine ilişkin sorunlar vücutta oluşan yaraların geç iyileşmesine neden olabilir. Bu durumda iyileşmeyen, yavaş iyileşen veya iyileşse de tekrarlama eğilimi gösteren kronik yaralar ortaya çıkabilir. Yaraların geç iyileşmesine sebep olabilecek durumlardan bazıları şunlardır:
Enfeksiyonlar
Yara bölgesinin enfeksiyon kapması, iyileşmeyi geciktirebilecek nedenlerden bir tanesidir. Yaralı bölgede yoğun şekilde görülen kızarıklık, renk değişikliği, aşırı sıcaklık artışı, beyaz veya sarı renkli iltihaplı bölgelerin oluşumu, şişlik, irin sızıntısı, sarı renkli kabuklanma gibi durumlar enfeksiyonu işaret edebilir. Ciddi enfeksiyonlar ateşe neden olabilir ve sepsis gibi tehlikeli durumları beraberinde getirebilir. Bu nedenle yara bölgesinde enfeksiyon belirtileri görüyorsanız mutlaka sağlık uzmanınıza danışmanız önerilir.5
Beslenmeye ilişkin sorunlar
Yetersiz ve dengesiz beslenme, vücutta makro ve mikro besin öğelerinin tam olarak karşılanamamasına neden olur. Bu durumda ortaya çıkan protein, vitamin ve mineral eksiklikleri yara iyileşmesinin gecikmesine yol açabilir. Aynı zamanda yeterli sıvı alımı da yara iyileşmesi için önemli ve gereklidir.6
Dolaşım bozuklukları
İyileşme sürecinde kırmızı kan hücreleri, dokuların onarılması sürecini başlatmak için bölgeye yeni hücreler taşır. Kan dolaşımının zayıf olması bu süreci yavaşlatarak yara iyileşmesini geciktirebilir. 5
Diyabet (şeker) hastalığı
Diyabet hastalarında yüksek kan şekerinin yol açtığı etki ile damar yapılarında bozulma meydana gelebilir. Bu durum kan dolaşımını olumsuz etkilediğinden yara iyileşmesini geciktirebilir. Özellikle de uzun süredir kötü kontrollü diyabeti bulunan kişilerde kronik yaraların görülme olasılığı yüksektir.6
Çeşitli hastalıklar
Metabolik sendrom, HIV enfeksiyonu, atopik dermatit ve bazı genetik hastalıklar yol açtığı etkiler ile birlikte yara iyileşmesini geciktirebilir. Cilt bariyerinin bozulması, bağışıklık sisteminin zayıflaması, vasküler yapının bozulması gibi durumlar bu durumdan sorumlu olabilir.5
Diğer nedenler
Obezite, radyasyon tedavileri, alkol ve sigara kullanımı, ileri yaş, stres, hormonal dengesizlikler, yetersiz yara bakımı ve tekrarlayan travmalar gibi pek çok durum geciken yara iyileşmesinin nedenleri arasında yer alabilir.5 6
Bacaktaki Yaralar Neden Geç İyileşir?
Beslenmeye ilişkin sorunlar genellikle vücudun herhangi bir bölgesinde oluşan yaraların daha geç iyileşmesine neden olur. Diyabet hastalığı, vasküler hastalıklar gibi durumlarda ise bacaktaki yaraların geç iyileşmesi sorunu daha sıktır. Özellikle şeker hastalarında yaraların geç iyileşmesi sorunu, iyileşmeyen ayak veya alt bacak ülserlerinin en yaygın nedenini oluşturur. Bu hastalarda ayak bölgesindeki yaraların bakımı, yaranın kötüleşmemesi ve kronikleşmemesi için oldukça önemlidir. Dolayısıyla bir diyabet hastası, ayak ve bacak bölgesinde bir yara veya parmakta geçmeyen yara gibi bir durum fark ettiği zaman mutlaka sağlık uzmanına danışmalıdır. Diyabete ek olarak, bacak damarlarında tıkanıklıklara yol açan periferik arter hastalığı ve venöz yetmezlik, varis gibi sorunlar da ayak ve bacak bölgelerinde yara (ülser) oluşumuna neden olabilir. 2
Ciltteki Yaralar Neden Geç İyileşir?
Ciltteki yaraların geç iyileşmesi sorunu yukarıda belirtilmiş olan farklı nedenlerden herhangi birinden kaynaklı olabilir. Genel olarak yara iyileşmesi evreleri arasından herhangi biri veya birkaçında aksama söz konusudur. Yara iyileşmesi aşamaları ise şu şekildedir:3 4
- Hemostaz: Yara bölgesinde oluşan kanamanın durdurulması sürecidir. Kanamayı yönetmeye yardımcı kan damarlarının daralması ve trombositlerin birikerek kanama bölgesini tıkaması ve trombositleri yerinde durdurmaya yardımcı olan fibrinin kabuk oluşturması ile görülen evredir.
- Enflamasyon: Pıhtılaşmanın ardından kan damarları iyileşme için bölgeye kan akışını artırmak üzere genişler. Bu sebeple yara bölgesinde ısınma ve kızarıklık görülür. Aynı zamanda beyaz kan hücreleri bağışıklık tepkisi vermek üzere bölgede çoğalır ve deri hücreleri de çoğalarak yara üzerinde büyümeye başlar.
- Çoğalma: Yara bölgesinde yeniden epitelizasyon süreci başlar ve yeni deri hücreleri çoğalır. Aynı zamanda bölgenin onarılması için damarlanma, kolajen sentezi ve hücre dışı matriks oluşumu süreçleri yürütülür.
- Yenilenme: Vasküler olgunlaşma gerçekleşir ve kolajen proteinlerinin yardımıyla yara bölgesinin yeniden şekillendirilmesi ile iyileşme süreci tamamlanır.
Bu evredeki herhangi bir aksama, örneğin pıhtılaşma bozuklukları, kolajen sentezinde görev alan vitamin ve minerallerin eksikliği, vasküler yapıyı olumsuz etkileyen diyabet gibi hastalıklar, yara iyileşmesini geciktirebilir.3 4 Uzun süredir iyileşmeyen veya giderek daha ciddi bir görünüm alan yaralarınız olduğunda tıbbi açıdan değerlendirme almanızda fayda vardır. Yapılacak fiziksel muayene ile yara iyileşmesindeki gecikmenin olası sebepleri hakkında fikir edinilebilir, yapılacak bazı tanı testleri ile kesin olarak teşhis konulabilir. Ardından yara iyileşmesi hızlandırma için gerekli tedavi planı yapılabilir.
Hangi Vitamin Eksikliği Yaraların Geç İyileşmesine Sebep Olabilir?
Yara iyileşmesi için beslenme de oldukça önemlidir. Özellikle de vitamin ve mineral eksiklikleri yara iyileşme süreci için gerekli mekanizmalarda aksaklığa yol açtığından yara iyileşmesini geciktirebilir. Yaralı bölgedeki cilt ve diğer hasarlı hücrelerin onarılabilmesi için A, C ve D vitaminlerinin yeterli düzeyde olması oldukça önemlidir. Bunun yanı sıra proteinler ile çinko, demir ve selenyum gibi bazı mineraller de yara iyileşmesi için gereklidir.5
C Vitamini Eksikliği Yaraların Geç İyileşmesine Sebep Olur mu?
Yara iyileşmesi üzerinde en fazla etkisi bulunan besin öğeleri arasında C vitamini yer alır. Bu nedenle C vitamini eksikliği, yaraların geç iyileşmesine oğrudan yol açabilir. C vitamini, rejeneratif süreci destekler ve hızlandırır. Bunun yanı sıra insan vücudunda en fazla miktarda yer alan, bağ dokularının da temel bileşeni olan kolajen proteininin sentezi için de C vitaminine ihtiyaç duyulur. Demir emilimini artırması ile doku oksijenlenmesine destek olur, aynı zamanda serbest radikallerin neden olduğu oksidatif stresten korunmaya yardımcı bir antioksidandır. Tüm bu özellikleri nedeniyle C vitamini yara iyileşmesi için gereklidir ve günlük olarak yeterli miktarda alınmalıdır.6
“Yaralar neden geç iyileşir?” diye merak ediyorsanız bir sağlık değerlendirmesinden geçmenizde ve yara iyileşmesini yavaşlatacak bir tıbbi durumunuzun olup olmadığına yönelik hekiminizden bilgi almanızda fayda vardır. Herhangi bir sağlık sorununuz yoksa, beslenme düzeninize dikkat ederek yara iyileşmesinin hızlanmasına katkıda bulunabilirsiniz. Ek olarak C vitamini eksikliği belirtileri, C vitamini faydaları, C vitamininin cilde faydaları konulu diğer başlıklarımızı da inceleyerek konuya ilişkin daha detaylı bilgiler edinebilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
