A Vitamini Nedir? A Vitamini Faydaları Nelerdir?
Vitaminler, vücutta metabolik olayların normal bir şekilde meydana gelmesi ve sağlıklı durumun sürdürülmesi için gerekli olan, vücutta sentez edilemeyen veya yetersiz derecede sentez edilen ve besinler içinde çevreden ufak miktarda alınması zorunlu maddelerdir.1 Genellikle vitaminler yağda ve suda çözünmelerine göre iki gruba ayrılır.
- Suda Eriyen Vitaminler: C ve B grubu vitaminleri
- Yağda Eriyen Vitaminler: A, E, D ve K grubu vitaminleri
Yağda çözünebilen vitaminlerin içerisinde en önemlilerinden biri de A grubu vitaminlerdir. A vitamini her ne kadar tek bir vitamin olarak bilinse de, aslında; retinol, retina ve retinil esterler içeren birleşenlerden oluşan bir vitamin grubunu ifade eder. Retinal görme duyusunda, retinol üreme sisteminde ve retinoik asit ise büyüme fonksiyonlarının iyi işlemesinde görevlidir.
A vitamini yağda çözünebilir bu nedenle vücut tarafından depolanabilir. Bu vitaminler genellikle karaciğerimizde retinil ester şekilde depolanır ve vücudumuza işlendikten sonra dağılım gösterir. Çözünen vitamin, vücudumuzun ihtiyacı dahilinde kullanılır.
A vitaminin halk arasında bilinen ilk faydası, görme duyusuna iyi gelmesidir. Genel olarak; bağışıklık sisteminin güçlenmesini, hücrelerin bölünebilmesini, iyi görmeyi ve üreme sisteminin iyi çalışmasını sağladığı bilinen diğer faydalarıdır.
Ayrıntılı olarak A vitamini faydaları ise şu şekildedir:
- Vücudun immün (bağışıklık) sisteminin kuvvetlenmesine yardımcı olur.
- Bağırsak ve dokuların yapımında etkin görev üstlenir. Aynı zamanda sağlıklı olarak işlevlerini sürdürmesine katkı sağlar.
- Görme duyusunun alacakaranlıkta devam etmesini sağlar.
- Kemik dokusunun gelişmesine ve korunmasına yardımcı olur.
- Karotenoid formları bir antioksidan olarak çalışırlar ve çeşitli kanser türleri ile yaşlanmaya bağlı hastalıklara karşı koruyucu etki gösterebilirler.2
- Sağlıklı cilt hücrelerinin gelişmesine yardımcı olur.
- Erkekler ve dişilerde üreme sisteminin doğru çalışmasında etkin rol alır.
- Vücudumuzu enfeksiyonlardan koruyan T hücrelerinin gelişimine ve dağılımına katkı sağlar.
- Kan yapımı ve embriyo gelişmesinde aktif rolü vardır.
- Diş gelişimi için oldukça önemlidir.
- Karotenoidler; stresi azaltarak, serbest radikallerle savaşırlar.
- Güçlü bir antioksidan kaynağıdır.
- Hücreleri dış etkenlere karşı korur ve sağlıklı olarak yaşamalarına destek olur.
- Üremeyi desteklediğinden ötürü, gebe kalınmasını destekler.
A vitaminin bilinen diğer faydası ise, vücudun genel işleyişine ek olarak mental sağlık içinde oldukça önemli olmasıdır. Vitaminler, ruhsal ve vücut sağlığımızın bir bütün olarak iyi ve sağlıklı çalışmasına katkıda bulunur.
A Vitamini Olan Yiyecekler
A Vitamini pek çok besinde doğal olarak bulunur. Organizma A vitaminini iki yolla sağlar. Retinol formundaki A vitaminini hayvansal kaynaklı karaciğer, balık yağı, süt, tereyağı, yumurta gibi besinlerden alırsınız. Bitkisel kaynaklardan ise beta karoten gibi karotenoidleri alır ve bunları organizmada A vitaminine dönüştürebilirsiniz.3 Hayvansal ve bitkisel ürünlerin dengeli olarak tüketilmesi, A vitamini ihtiyacının giderilmesini sağlar.
A Vitamini olan yiyecekler ise ayrıntılı olarak şöyledir:
- Hayvansal Gıdalar: Balık yağı, yumurta, bazı sakatat türevleri (karaciğer, böbrek gibi), süt, tereyağı, peynir ve yoğurt.
- Sebzeler: Mercimek, maydanoz, ıspanak, brokoli, havuç, patates, kırmızı mercimek, kış kabağı.
- Meyveler: Kavun, şeftali, portakal, mango, nektarin, kayısı, papaya, karpuz, greyfurt, nektarin.
Görüldüğü üzere sağlıklı ve dengeli bir beslenme rutine sahip pek çok kişi dışarıdan ihtiyacı olan vitamin miktarını alabilir. Fakat insan vücudu vitaminleri kendisi üretemez ve bu nedenle dışarıdan besin ya da takviye yoluyla almak durumundadır. Özellikle özel bir diyet uygulayan kişiler (veganlar, kilo vermek isteyenler gibi) A vitamini alımı konusunda dikkatli olmalıdır.
A vitamini eksikliğiniz olduğunu düşünüyorsanız, takviye kullanmadan önce doktorunuza danışmalısınız. A vitamini vücutta depolanabilen bir vitamin türüdür bu nedenle fazlalığı görülebilir. Doz aşımı gerçekleştiğinde ise farklı semptomlar ortaya çıkabilir.
A Vitamini Fazlalığı
A vitamini, yüksek oranda alındığında toksik etki yapabilir. Genel olarak A vitamini fazlalığı bazı rahatsızlıklara neden olabilir. A vitamini fazlalığının neden olabileceği rahatsızlıklar şu şekilde sıralanabilir.
- Baş ağrısı
- Uyku düzensizlikleri
- Eklem ve kemik ağrıları
- Büyüme problemleri
- İştah problemleri
- Saç dökülmesi
- Cilt kuruluğu
- Sinir sisteminde problemler
- Karaciğer hasarı
- Güneş ışığı hassasiyeti
A vitamini fazlalığına sahip olduğunuzu düşünüyor ve bu tarz belirtiler gösteriyorsanız zaman kaybetmeden doktorunuza danışmalısınız.
Vitaminler için referans değerler olsa bile bireyden bireye farklılık gösterebilir. Genel olarak günlük A vitamini ihtiyacı; erkeklerde 1000 mcg, kadınlarda 800 mcg olarak belirlenmiştir. Fakat vitaminler için tam günlük minimal gereksinim değerleri kesin olarak saptanmamıştır. Ayıca kişilerin vitamin eksikliğine dayanıklılığına bireysel çok büyük farklılıklar gösterir.
Bu nedenle takviye kullanmayı planlıyorsanız öncelikle doktorunuza danışmalısınız. Düzenli ve sağlıklı beslenerek, gerektiği durumlarda da doktorunuzun önerisiyle takviye kullanarak günlük almanız gereken A Vitamini miktarını karşılamak için destek alabilirsiniz. A vitaminin yanı sıra B2 vitamini faydaları ya da D3 vitamini faydaları hakkında da bilgi sahibi olmak isterseniz diğer yazılarımıza da göz atabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
