Potasyum Nedir? Potasyum Faydaları Nelerdir?

Potasyum Nedir?

Potasyum nedir?” sorusu, “K” sembolü ile gösterilen kimyasal bir elementtir şeklinde basit bir şekilde cevaplanabilir. Potasyım, vücutta en çok bulunan üçüncü mineraldir ve yetişkin bir bireyin vücut ağırlığının %0.2’si kadar potasyum bulunur. Başka bir deyişle 60 kilogram ağırlığa sahip yetişkin bir bireyde yaklaşık 120 gram potasyum vardır. Bu miktarın yaklaşık %98’i hücrelerde geri kalanı ise kan dolaşımındadır. Hücrelerdeki potasyumun büyük bir çoğunluğu (%80’i) kas hücrelerinde ve diğer kısmı (%20’si) ise kemik, karaciğer ile kırmızı kan hücrelerinde bulunur. Potasyum esansiyel bir mineraldir, vücut tarafından sentezlenmediği için besinlerle ya da potasyum takviyesi şeklinde vücuda alınması gerekir. Potasyum özellikleri arasında en göze çarpan durum, vücuda girdiğinde elektrolit işlevi görmesidir. Vücut sıvıları içinde elektriği iletme yeteneğine sahip pozitif iyonlara dönüşür. Vücudun sıvı elektrolit dengesinin düzenlenmesine ve kas kasılmaları gibi çeşitli vücut fonksiyonlarının gerçekleşmesine yardımcı olur. Günlük alınması gereken potasyum miktarı cinsiyete, yaşa ve özel durumlara göre değişir.

• 14-18 yaş arası kadınlarda günlük potasyum ihtiyacı 2300 miligram,
• 19 yaş ve üstü kadınlarda günlük potasyum ihtiyacı 2600 miligram,
• Hamile ve emziren kadınlarda günlük potasyum ihtiyacı 2500-2900 miligram,
• 14-18 yaş arası erkeklerde günlük potasyum ihtiyacı 3000 miligram,
• 19 yaş ve üstü erkeklerde günlük potasyum ihtiyacı 3400 miligramdır.^{2 3 4}

Potasyum Ne İşe Yarar?

İnsan vücudunun yaklaşık %60’ı sudan oluşur. Bu miktarın %40’ı hücre içi ve geri kalanı ise kan, omurilik sıvısı gibi hücre dışı sıvılarda bulunur. Hücre içi ve dışındaki su miktarı arasındaki denge elektrolitler, özellikle de sodyum ve potasyum tarafından düzenlenir. Potasyum hücre içi sıvılarda bulunan ana elektrolittir ve hücre içindeki sıvı miktarının düzenlenmesini sağlar. Sodyum ise hücre dışındaki sıvı miktarının seviyesini düzenler. Normal şartlar altında hücre dışındaki ve içinde eşit miktarda elektrolit bulunur. Elektrolit dengesinde bir bozukluk söz konusu olduğunda elektrolit dengesinin sağlanması için sıvı, daha az elektrolit içeren taraftan daha fazla elektrolit içeren tarafa doğru hareket eder. Sıvının hareketi hücrelerin büzülmesine ya da şişip patlamasına neden olabilir, dehidrasyona yol açarak kalp ve böbrek fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilir. Hücre içi ve dışındaki sıvı elektrolit dengesinin düzenlenmesinde potasyum önemli rol oynar. ² Genel vücut sağlığının korunmasında potasyum faydaları şunları içerebilir:

• Beyin ile vücudun diğer bölgeleri arasındaki iletişimi sağlayan sinir sisteminin normal fonksiyonlarını destekleyerek kas kasılmalarının, kalp atışının, reflekslerin düzenlenmesine yardımcı olur. ²
• Potasyum, vücuttaki fazla sodyumun atılmasına yardımcı olarak kan basıncının düşmesini destekleyebilir. ²
• Beyne yetersiz kan akışının gitmesi sonucu oluşan felç riskinin önlenmesinde potasyum faydaları olabilir. Potasyum zengini yiyecekler ile desteklenen yeterli ve dengeli bir diyet, felç ve kalp hastalıklarına yakalanma riskini azaltabilir. ²
• Potasyum, vücudun idrarla attığı kalsiyum miktarını azaltarak kemik sağlığının korunmasına ve osteoporozun önlenmesine yardımcı olabilir. ²
• Potasyum, idrardaki kalsiyum seviyelerinin düşmesine yardımcı olarak böbrek taşı oluşumunun önlenmesini sağlayabilir. ²
• Vücutta aşırı sıvı birikmesi ödem adı verilen su tutulmasına yol açar. Potasyum, idrar üretimini ve su tutulumunu tetikleyen sodyumun vücuttan atılımını artırır. Bu durum vücuttaki fazla suyun dışarı atılmasını sağlayarak ödemin önlenmesine yardımcı olabilir. ²

Potasyum Bulunan Besinler Nelerdir?

Potasyum pek çok besinde doğal olarak bulunur. Sebzeler, meyveler, et, süt, yoğurt ve kuru meyveler potasyum içeren besinler arasındadır. Bu besinleri beslenme programınıza ekleyerek günlük potasyum ihtiyacının karşılanmasına ve vücut fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesine yardımcı olabilirsiniz. Potasyumdan zengin besinler dendiğinde ilk akla gelenlerden biri muzdur. 1 orta boy muz yaklaşık 422 miligram potasyum içerir.⁵ Muza ek olarak potasyum olan yiyecekler şunlardır:

Potasyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Kandaki potasyum seviyesi 60-100 md/dl aralığındadır. Bu aralığın altındaki ya da üstündeki seviyeler vücut fonksiyonlarının normal işleyişinde problemlere neden olabilir. ³ Vücutta yüksek oranda potasyum söz konusu olduğunda böbrekler fazla potasyumu idrar ile dışarı atarak kandaki normal potasyum seviyelerinin korunmasını sağlar. Aynı zamanda potasyum dışkı ve ter yoluyla da vücutta dışarı atılabilir. Ancak kusma, ishal, diüretik ilaçlar gibi bazı durumlar vücuttan sıvı ve elektrolit atımını artırabilir. Özellikle besinlerin emiliminde bozulmaya yol açarak ishale neden olan ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları potasyum atımını artırabilir. Böbreklerden potasyumun geri emilimine destek sunan magnezyumun yetersiz alınması da potasyum seviyesinde azalmalara yol açabilir. Yüksek oranda potasyum atımı potasyum eksikliği bir diğer adıyla hipokalemiye neden olur. ⁴ Potasyum eksikliği belirtileri şunlardır:

• Tükenmişlik hissi,
• Kaslarda zayıflık ve kramplar,
• Kabızlık,
• Düzensiz kalp atış hızı,
• Kas felci. ⁴

Potasyum Fazlalığı Belirtileri Nelerdir?

Kan dolaşımında yüksek oranda potasyum varlığı potasyum fazlalığı ya da hiperkalemi olarak adlandırılır. Normal şartlar altında kandaki potasyum miktarı vücut tarafından düzenlenir. Fazlalığı söz konusu ise böbreklerden idrar ve ciltten ter yoluyla potasyum dışarı atılır. Potasyum eksikliğinde ise böbreklerden potasyumun geri emilimi sağlanır. Ancak iler derece böbrek hastalıkları, potasyum tutan ilaçların kullanımı, böbrek fonksiyonlarının zayıflaması yüksek potasyum içeren bir diyet ile beslenmek ya da potasyum takviyesi (günde 4700 miligramın üzerinde potasyum) kullanmak potasyum fazlalığına neden olabilir. ⁴ Potasyum fazlalığı belirtileri şunlardır:

• Yorgunluk ve halsizlik,
• Kaslarda güçsüzlük,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Nefes almada problemler, nefes darlığı,
• Göğüs ağrısı,
• Kalp atış hızında artış, kalp çarpıntısı,
• Düzensiz kalp atış hızı. ⁴

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.