Ginseng Nedir?
Ginseng, farklı çeşitleri bulunan ve kökleri yüzyıllardır Çin’de, Kore’de, Japonya’da ve Kuzey Amerika'da tedavi amacıyla kullanılan bir bitkidir. Dünyada en popüler bitkisel takviye edici gıdalardan biri olan ginseng, ginsenosidler ve gintonin olmak üzere iki önemli bileşik içerir. Bu bileşikler, ginseng faydaları açısından birbirini tamamlayan bileşiklerdir.1 2 Geçmişi uzun yıllara dayanan bu bitkinin ne işe yaradığını öğrenmek isteyenler, ginseng otu veya ginsengin yağı faydaları konularını araştırsa da bitkinin faydalı olan kısmı, köküdür. Farklı formlardaki takviye edici gıdalar da ginseng köklerinden elde edilen özütlerle üretilir.
Ginseng Bitkisinin Çeşitleri Nelerdir?
Ginseng bitkisi birçok farklı çeşide sahip olsa da en popüler ginseng çeşitleri, Amerikan ginsengi (Panax quinquefolius) ve Kore ginsengi (Panax ginseng) ya da diğer adıyla Asya ginsengidir. Amerikan ve Kore ginsenglerinin aktif bileşikleri farklı yoğunluklarda olduğundan vücut üzerindeki etkileri de değişir. Geçmiş dönemde yapılan araştırmalar Amerikan ginsenginin rahatlatıcı, Kore ginsenginin ise canlandırıcı bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir.1 Siberya ginsengi başta olmak üzere birçok farklı ot, ginseng olarak adlandırılsa da bu bitkiler, etkin madde olan ginsenosidleri içermez ve ginseng içeren vitaminler ile aynı faydalara sahip değildir.2
Ginseng Faydaları Nelerdir?
Genellikle ginseng vitamin sanılsa da aslında bir vitamin değildir. Ginseng bitkisinin kökünden elde edilen bitkisel ekstreler, tablet ya da kapsül formunda takviye edici gıda olarak kullanıma sunulur. Ayrıca ginseng içeren vitaminler de oldukça popüler ürünlerdir. Peki, ginseng ne işe yarar? İşte, ginsengin faydaları…
Enerji Seviyesini Artırmaya ve Yorgunluğu Azaltmaya Yardım Eder
Düzenli kullanımda enerji seviyesinin artmasını sağlayan ginseng, yorgunluğun giderilmesine destek olur. Oksidatif hasarı azaltıp hücrelerdeki enerji üretimini destekleyen ginseng, kronik yorgunluk semptomlarının azalmasına da katkı sağlar. Aynı zamanda fiziksel performansı da artırabilir. Araştırmalar kronik hastalıklardan kaynaklanan yorgunluk semptomunun da ginseng içeren vitaminler ile giderilebileceğini ortaya koymuştur. Hem Amerikan hem de Kore ginsenginin, kronik hastalık kaynaklı yorgunluk semptomlarının hafifletilmesi açısından etkili olduğuna dair çalışmalar mevcuttur. 1 3
Güçlü Antioksidan Etkisiyle Hücre Sağlığına Katkı Sağlar
Ginseng ekstrelerinde, özellikle de ginsenoid bileşiğinde bulunan antioksidanlar, hücrelerde serbest radikallerin neden olduğu oksidatif hasarı azaltmaya destek olabilir. Oksidatif hasarın azalmasında rol oynayan antioksidanlar, vücuttaki enflamasyonun azaltılmasına ve engellenmesine katkı sağlayabilir.1 3
Bağışıklık Sisteminin Normal Fonksiyonlarını Destekler
Ginsengin faydaları arasında bağışıklık sistemi üzerindeki potansiyel etkileri öne çıkar. Güçlü antibakteriyel, antiviral ve antifungal özelliklere sahip olan ginseng, bağışıklık sisteminin normal işlevlerini destekleyebilir. Ginsengli vitaminler, bağışıklık hücrelerinin sayıca artmasına da katkı sağlayarak da bağışıklık sistemini güçlendirme konusunda katkı sağlayabilir. Bağışıklık sisteminin fonksiyonlarını desteklemek için bağışıklık sistemini güçlendiren besinler hakkında bilgi edinebilirsiniz.1 3
Kan Şekerinin Düzenlenmesine Yardımcı Olabilir
Amerikan ve Kore ginsengi, kan şekeri seviyelerinin kontrolüne katkı sağlar. Ginseng ekstreleri, diyabet hastalarının hücrelerindeki serbest radikalleri azaltmaya yardımcı olabilecek antioksidanları içerir. Ginsenosidler, pankreasta insülin üretimini etkileyebilir ve insülin direncini iyileştirebilir. Özellikle fermente edilmiş kırmızı ginseng yani Kore ginsengi, kan şekeri kontrolünde etkili olabilir.1 3
Beyin Fonksiyonlarını Destekleyebilir
Ginsengin faydaları arasında en çok öne çıkanlardan biri beyin fonksiyonlarını desteklemesidir. Özellikle Kore ginsengi, hafızanın iyileşmesine ve konsantrasyonun artmasına katkı sağlayabilir. Ayrıca ginseng takviyesi, depresyon ve anksiyeteyi azaltmada fayda sağlayabileceği gibi stres yönetimi konusunda da destekleyici rol oynayabilir. Bazı çalışmalar, ginkgo biloba ve ginseng kombinasyonunun zihinsel performansı artırabileceğini göstermiştir.1 3
Erektil Disfonksiyonun Giderilmesine Katkıda Bulunabilir
Ginsengin cinselliğe faydaları uzun yıllardır çok sayıda araştırmaya konu olmuştur. Bu araştırmalara göre ginseng, fiziksel performansı desteklediği için erektil disfonksiyonun giderilmesine de destek olabilir. Ayrıca ginsengde bulunan bazı bileşikler, kan damarları ve dokulardaki oksidatif strese karşı koruma sağlayarak cinsel işlevlerin normal işleyişine dönmesine katkı sağlayabilir. Bu etkiler, özellikle Kore ginsengiyle ilişkilendirilmiştir.1 3
Cinsel İsteği Artırmaya Yardımcı Olabilir
Ginsengin cinselliğe faydaları erektil disfonksiyonun giderilmesine katkıda bulunmasıyla sınırlı değildir. Ginsengin faydaları arasında cinsel isteksizlik sorununu azaltması da sayılabilir. Özellikle kore ginsengi, hem erkeklerde hem de kadınlarda cinsel isteksizliğin giderilmesinde etkili olabilir. Menopoz sonrasında yaşanan yaygın semptomlardan biri olan cinsel isteksizliğin çözümüne katkı sağlaması ginseng kadınlara faydaları arasında sayılabilir.5
Enfeksiyonlara Karşı Koruma Sağlayabilir
Güncel çalışmalar, ginsengin antiviral etkilere sahip olabileceğini ve grip, RSV gibi viral enfeksiyonlara karşı koruma sağlayabileceğini göstermiştir. Ayrıca ginseng kullanımı, soğuk algınlığı, grip gibi viral hastalıkların iyileşme süresini kısaltmaya da yardımcı olabilir. 3 4
Saç Dökülmesinin Azalmasına Yardımcı Olabilir
Güncel çalışmalar ginsengin saça faydaları konusunda pek çok veri elde edilmesini sağlamıştır. Özellikle Kore ginsenginin, saç döngüsü aşamalarında yer alan ana proteinlerin aktivitesini düzenlediği görülmüştür. Bu etki sayesinde Kore ginsengi, saç büyümesini teşvik edebilir ve saç kaybını önlenmesine katkıda bulunabilir. 9 Ginsengin kan dolaşımını hızlandırıcı niteliği de saç dökülmesinin azalmasında rol oynayabilir.10
Cilt Sorunlarının Hafifletilmesine Katkıda Bulunabilir
Dermatoloji alanında yapılan çalışmalar sayesinde ginsengin cilde faydaları daha iyi anlaşılmıştır. Ginseng içeren krem, serum, tonik gibi kozmetik ürünlerin yanı sıra takviye edici gıdalarda cilt üzerinde etkili olabilir. Araştırmalara göre ginsengin cilde faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Yaşlanma belirtilerini yavaşlatabilir: Çeşitli çalışmalar ginseng içeren ürünlerin yaşlanma etkilerini yavaşlatabildiğini, cildin nemini artırdığını ve kırışıklık oluşumunu engellediğini göstermiştir.
- Kolajen üretimini ve elastikiyeti artırabilir: Ginseng kolajen kaybını yavaşlatabilir ve cildin esnekliğini daha uzun süre korumasına yardımcı olabilir.
- Şişkinliği ve enflamasyonu azaltabilir: Kan dolaşımını hızlandıran ginseng, kandaki oksijen miktarını da artırabilir. Böylece ciltteki şişkinlik ve enflamasyon gibi şikayetlerin azalmasına katkı sağlayabilir.
- Cilt tonunu aydınlatmaya yardımcı olabilir: Ginseng içeren ürünler, ciltteki ton eşitsizliklerinin giderilmesinde etkili olarak cilde aydınlık ve parlak bir görünüm kazandırabilir.10
Ginsengin faydaları ile birlikte propolis faydaları ve quercetin faydaları hakkında da bilgi almak isterseniz ilgili içeriklerimize göz atabilirsiniz.
Ginseng İçeren Vitaminler Nelerdir?
Amerikan ve Kore ginsenginin tek başına bulunduğu takviye edici gıdaların yanı sıra ginseng çeşitleri, vitamin ve mineral komplekslerinde de sıkça yer alır. Herhangi bir vitamin ya da mineralle etkileşime girmeyen ginseng, çok sayıda vitamin ve minerali bir arada sunan multivitamin kombinasyonlarında da yer alabilir. Ginseng genellikle enerji metabolizması ve bağışıklık sisteminin işleyişi için destekleyici olduğu düşünülen vitamin ve minerallerle kombine edilir. Özellikle B grubu vitaminleri, C vitamini, E vitamini, folik asit gibi vitaminler, Koenzim Q10 gibi bileşikler ve demir, çinko gibi mineraller ginsengli multivitamin komplekslerinde bulunabilir.
Ginseng Nasıl Kullanılır?
Ginsengin faydaları ilginizi çekiyorsa ginseng nasıl kullanılır? sorusuna yanıt arayabilirsiniz. Ginseng bitkisinin kökü, çiğ olarak tüketilebileceği gibi yemeklere eklenebilir. Ayrıca bitkinin kökleri demlenerek çay formunda da kullanılabilir. Ginsengin yağ ve toz formları da bulunabilir. Ancak bu şekilde günlük önerilen doza sadık kalmak zor olabilir. Bu nedenle tablet ya da kapsül formundaki ürünleri ya da multivitamin kombinasyonlarını kullanmak daha idealdir.1
Ginseng Takviyesi Kullanımı
Genellikle tablet veya kapsül formunda olan ginseng takviyeleri; ginseng kökünün öğütülmüş halini veya özütünü içerir. Sadece ginseng çeşitlerini içeren ya da çeşitli vitamin ve mineral kompleksi şeklinde sunulan takviye edici gıdaların genellikle yemekle birlikte ve bir bardak su eşliğinde günde bir ya da iki kez alınması önerilir. Amerikan ginsengi günlük 100-3000 mg dozlar halinde 12 haftaya kadar güvenli bir şekilde kullanılabilir.7 Panax ginsengi günlük 200 mg-3 gram arasında dozlarda, 12 hafta boyunca kullanılabilir.8 Ginseng içerikli takviye edici gıdaların dozu ve kullanım süresi, kişinin ihtiyaçlarına göre değişebilir ve mutlaka doktor önerisiyle belirlenmelidir.
Ginseng Tüketmenin Bağışıklığa Faydası Olabilir mi?
Ginsengin faydaları arasında bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarına destek olması öne çıkar. Araştırmalar, Kore ginsengi bitkisinin kökünün antibakteriyel ve antiviral özelliklere sahip olduğunu ve düzenli kullanımda bağışıklık hücresi seviyelerini artırdığını ortaya koymuştur. Ayrıca ginseng takviyesi, soğuk algınlığı ve grip gibi viral enfeksiyonların neden olduğu semptomları hafifletebilir ve hastalığın süresini kısaltabilir.4
Ginseng Tüketmenin Stres Yönetimine Faydası Olabilir mi?
Araştırmalara göre hem Amerikan hem de Kore ginsengi, adaptojen bitkilerdir. Adaptojen bitkiler, vücudun fiziksel, çevresel ve duygusal stres faktörlerine karşı direncini artırır.7 8 Ginseng çeşitleri, bu özellikleriyle stresin hafifletilmesine yardımcı olabilir.3
Ginsengin Yan Etkileri Var mıdır?
Ginseng içeren vitaminler genellikle vücut tarafından kolay tolere edilir ve çok fazla yan etkiye neden olmaz. Yaygın olmasa da ginseng kullanan kişilerde aşağıdaki yan etkiler yaşanabilir:
- Baş ağrısı
- Uyku problemleri
- Sinirli ruh hali
- Sindirim sorunları
- Kan basıncı düzensizliği
- Kan şekeri düzensizliği
- Baş dönmesi
- İshal
- Çarpıntı
- Memelerde hassasiyet ve ağrı
- Regl döngüsünde düzensizlik ve lekelenme
- Cilt döküntüsü, kaşıntı gibi alerjik reaksiyonlar 3 6
Ginseng içeren vitaminler; başta kan sulandırıcılar, MAOIs sınıfı antidepresanlar, tansiyon, diyabet ve kalp ilaçları başta olmak üzere çeşitli ilaçlarla etkileşime girebilir. (3) Bu nedenler kronik hastalıkları olanlar ve düzenli ilaç kullananlar ginseng takviyesi kullanmaya başlamadan önce mutlaka tıbbi görüş almalıdır. Ayrıca güvenlik konusunda yeteri kadar çalışma yapılmadığı için hamilelerde, emziren annelerde, 18 yaşından küçük çocuklarda ginseng kullanımı önerilmez. (2)
*Bu açıklamalar hekim tavsiyesi yerine geçmez. Takviye edici gıdalar herhangi bir hastalığı teşhis, tedavi, iyileştirme veya önleme amacı taşımamaktadır. Detaylı bilgi için sağlık profesyonellerine danışın.
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
