D Vitamini Nedir?
Yağda çözünen vitaminlerden biri olan D vitamininin diğer adı “Kalsiferol”dür. Her ne kadar adı vitamin olarak geçse de D vitamini aslında yağda çözünen bir hormondur ve hormonal mekanizmalarda görev alır. Bu nedenle “Doğal D vitamini kaynağı nedir?” diye sorulduğunda D vitamininin bitkisel ve hayvansal olmak üzere iki temel kaynağı olduğunu görürüz. Bunlardan biri ergokalsiferol olan D2 vitamini bitkisel kaynaklıdır.
İnsanların kullanımı için uygun olan ve hayvansal kaynaklı olan D vitamini ise D3 vitamini, diğer adıyla kolekalsiferoldür. D3 vitamini vücutta cilt dokunun güneş ile teması sonucu oluşur. Bir takım reaksiyon silsilesine uğrayan D vitaminin inaktif formu olan kolekalsiferol önce karaciğere oradan da böbreklere giderek aktif formu olan 1,25 di hidroksi kolekalsiferole dönüşür2. Yeterince güneş ile temas edemediğimiz durumlarda ciltten kolekalsiferol sentez edilemediğinde ise D vitamini eksikliği ortaya çıkar. Bu nedenle dışarıdan alınan gıda takviyelerinde D vitamininin kolekalsiferol formu bulunur. Dışarıdan takviyeler yoluyla D2 vitamini (ergokalsiferol) alındığında ise vücutta D3 vitaminine dönüştürülmesi gerekir.
D Vitamini Faydaları Nelerdir?
D vitaminin hücre zarının korunmasından hormon sentezine, kolesterol biyosentezinden kemik sağlığının desteklenmesine kadar birçok faydası vardır. Yapılan son araştırmalarda D vitamininin antiinflamatuar (yangısal süreci baskılayıcı) etkinliği olduğu, kanser tedavisine yardımcı olabileceği gibi bilgiler edinilmiştir. Ek olarak bağışıklık sistemini desteklediği ve viral enfeksiyonların tedavisine destek sağladığı da bilinir. D vitamininin hangi alanlarda nasıl etki ettiğini şöyle sıralayabiliriz:
- Kemik sağlığı: D vitamini, kalsiyumun emilimi için zorunlu olan bir vitamindir. D vitamini olmadığında kalsiyumun emilim oranı düşükken varlığında bu oran yükselir. Bu nedenle, kemik erimesi olarak geçen osteoporoz tedavisine destek amaçlı D vitamini ve kalsiyumun birlikte kullanılması önerilir. Ek olarak genel kemik gelişimine destek olmak amaçlı da gelişim döneminde D vitamini takviyesi kullanılabilir2,3.
- Bağışıklık sistemi: Reseptörler, diğer adıyla algaçlar, hücreler üzerinde bulunan ve her madde için ayrı ayrı üretilmiş olan protein yapılı bileşiklerdir. Yapılan araştırmalarda D vitaminine ait reseptörlerin bağışıklık sistemi hücreleri üzerinde bulunduğu görülmüştür. Bu sayede hücrenin aktivitesinde artış sağlar. Özellikle viral enfeksiyonların tedavisinde farklı dozlarda takviye olarak alınan D vitamininin semptomlarda (belirtiler) azalma sağladığı, bağışıklık sistemini desteklediği de görülmüştür1,4.
- Kanser: Farklı mekanizmalar sebebiyle karşımıza çıkan bir rahatsızlıktır. D vitaminin kanseri önleyebileceği, kanser tedavisine destek olabileceği ve kanser riskini azaltabileceği ile ilgili veriler mevcuttur. Böyle bir ihtimal varsa kullanma kararı vermeden önce kesinlikle hekiminize danışmalısınız1,3,5.
- Kas sağlığı: D vitamininin kas gelişimini desteklediği ve fiziksel gücü artırabildiği ile ilgili veriler mevcut3.
- Antiinflamatuar etkinlik: İnflamasyon hemen her sağlık sorunun başlangıcında oluşan yangısal bir süreçtir. Başlangıç aşamasında haber verici olarak etkinlik gösterse de inflamatuar durumun ilerlemesi istenmez. Bu nedenle bu süreci baskılayıcı ajanlar kullanılması önerilir. D vitamininin de antiinflamatuar etkinliği olduğu çalışmalarla ortaya konmuştur1.
- Cilt sağlığı: D vitamini cilde faydaları açısından değerlendirildiğinde birkaç nokta göze çarpar. D vitamininin bir hormon olduğundan daha önce söz etmiştik. Yapılan araştırmalarda akneli ciltlerde hormonal problemlere bağlı olarak D vitamini eksikliği oluşabileceğinden bahsedilir. Yine hem antienflamatuar özelliği hem de antimikrobiyal özelliği olduğu için akne tedavisinde D vitamininden destek alınabileceği de bilinir. Diğer bir nokta ise hücre yenilenmesinde görev aldığında cilt hücrelerini korumaya da yardımcı olabileceğidir6,7
D vitamini gibi takviye olarak alabileceğiniz C vitaminin faydaları hakkında da bilgi sahibi olmak için ilgili içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
D vitamini faydaları nelerdir öğrendik. B1, E, A ya da B5 vitamini faydaları nelerdir öğrenmek, farklı vitaminler hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için diğer yazılarımıza da göz atabilirsiniz.
D Vitamini Sınır Nedir?
D vitamini kullanıp kullanmamanız gerektiğini anlamak için kan tahlili yaptırmanız gerekir. D vitamininin kandaki değeri ng/ml (nanogram/mililitre) cinsinden ölçülür. Genel olarak kandaki D vitamini seviyelerini aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.8
| ng/ml |
Durum |
| <12 |
Eksikliğine bağlı kemik hastalığı görülebilme riski |
| 12-<20 |
Sağlıklı yetişkinler için yetersiz seviye |
| 20-<50 |
Sağlıklı yetişkinler için yeterli seviye |
| >50 |
D vitamini fazlalığı |
D vitamini eksikliği yaşamamak için alınması gereken günlük dozlar; 12 aylık bebekler için 400 IU, 1-70 yaş arası 600 IU, 70 yaş ve üzerinde 800 IU’dur. Ancak eksiklik durumlarında ya da bazı özel durumlarda bu değerler değişir. Örneğin; gebelik döneminde ihtiyaç dahilinde hekim kontrolünde 4000 IU’ye kadar çıkılabileceği gibi adolesan olarak adlandırılan çocuklardaki kemik gelişim döneminde günlük 1000 IU alınması gerekebilir. Bu nedenle mevcut durumunuzun değerlendirilmesi ve ihtiyacınız olan D vitamini dozunu öğrenebilmek için bir sağlık profesyoneline başvurmalısınız8.
D vitaminin yanı sıra diğer E vitamini hakkında da bilgi almak için E vitamini eksikliği belirtileri konulu yazımızı da inceleyebilirsiniz.
*Bu açıklamalar hekim tavsiyesi yerine geçmez. Takviye edici gıdalar herhangi bir hastalığı teşhis, tedavi, iyileştirme veya önleme amacı taşımamaktadır. Detaylı bilgi için sağlık profesyonellerine danışın
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
